Investitsiya loyihalari tahlili

N azorat va m uhokam a uchun savollar
1. Ijtim oiy tahlilning vazifasi va ahamiyatini tushuntirib bering.
2. Ijtim oiy tahlilning to ’rt asosiy sohasiga (vazifalariga) izoh bering.
3. M ahalliy aholi m adaniy xususiyatlari e ’tiborga olinm asligining 
loyiha uchun salbiy oqibatlari nim alarda ko ’rinadi?
4. A holining dem ografik xususiyatlari va loyiha sam arasi o ’zaro 
qanday bog’langan?
5. N im a uchun m ahalliy aholi axborot manbai hisoblanadi?
6. X otin-qizlam ing loyihalar m uvaffaqiyatidagi rolini tushuntirib 
bering.
7. Investitsiyalam i tanlash va rejalashtirish borasida tushuntirib 
bering.
8. Ishchi kuchi bilan ishtirok etishni tushuntirib bering.
9. M oddiy va pul resurslari bilan ishtirok etishni tushuntirib bering.
10. 
Loyiha bajarilishini kuzatib borish xaqida nim a deya olasiz?
128

---

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1.Колмыкова T.C. «И нвестиционный анализ»Учебное пособие M: 
И Н Ф РА -М
-2009.-202-230 
стр. 
У чебники 
экономического 
факультета М ГУ им. Ломоносова.
2.А.Э. 
Иш мухамедов, 
М .С .Крсимов, 
З.А. 
Джумаев, 
Г.Я .М ухамеджанова. Л ойи^а тахлили. Т: ТДИУ. 2006.-137-145 б.
3. Балдин К.В. Инвестиции и инновации. У чебное пособие. \ К.В. 
Балдин, И.И. Передеряев и др.-2- изд- М: И здательское -то р го в ая 
корпорация «Дашков и К», 2010. -145-238 с.
4.Н иколаев М.А. И нвестиционная деятельность: У чебное пособие \ 
М .А . Николаев-Ф инансы и статистика, ИНФ РА. М -2009-245-336 стр.
5.Тю рина А.В. Инвестиции. П рактикум. У чебное пособие. \ А.В. 
Тю рина-М : К Н О РУС.2010.- 178-208 стр
129

---

X-BOB. INSTITUTSIONAL TAHLIL
10.1. Institutsional tahlilning m ohiyati va m aqsadlari
Institutsional tahlil loyiha ustida bajariladigan ishlam ing eng 
m uhim laridan biriga aylandi. Loyihalarining natijalari k o ’p jihatdan 
tashkiliy tuzilm a sifatiga ham bog’liq. Loyihani am alga oshiruvchi 
tashkilotlam i o ’rganish, ularning boshqaruv imkoniyatlari, shuningdek, 
m arkaziy hokim iyatning loyiha uchun m utasaddi b o ’lgan tashkilotlarga 
yordam berishga qanchalik tayyor ekanliklarini baholashga im kon beradi. 
Y A xshi 
shakllanm agan, 
takom illashm agan 
boshqaruv 
tuzilm asiga, 
m alakali m utaxassislar, axborot tizim lari va hokazolarga ega b o ’lmagan 
tashkilotlar zim m asiga loyihalarni am alga oshirishni topshirish yoki ular 
ta k lif etgan loyihalarni m oliyalashtirish m uvaffaqiyatsizlikka olib kelishi 
m um kin (yoki hech b o ’lm aganda q o ’shim cha xarajatlarni keltirib 
chiqaradi).
Institutsional tahlil 
loyihalarni 
samarali 
am alga oshirish va 
eksplutatsiya qilishga, shuningdek, m avjud tashkilotlam i m ustahkam lash, 
m alakali m utaxassislar bilan to ’ldirishga k o ’m ak berishi lozim. Kuchli 
institutlam i tashkil etish loyihaga k o ’ra foydalaniladigan m illiy ham da 
xalqaro resurslam i m uhofaza qilgan holda loyihalarni sam arali am alga 
oshirish im konini beradi. Investitsiya Ioyihalari institutsional tahlili (IT) 
dan m aqsad loyiha am alga oshirilayotgan m akondagi tashkiliy, huquqiy, 
siyosiy va m a’muriy vaziyat (m uhit) ga baho berish ham da loyihaga jalb 
etilgan tashkilotlam ing im koniyatlarini m ustahkam lash chora-tadbirlari 
borasida tavsiyalar ishlab 
chiqishdan 
iborat. 
Tavsiyalar quyidagi 
m asalalarni qam rab oladi:
a)m enejm ent uslublari va usullari, shu jum ladan, m onitoring va 
baholash;
b)tashkiliy tuzilma, undagi o ’zgarishlar;
v)rejalashtirish, 
shu 
jum ladan, 
investitsiyalam i 
joylashtirishni 
rejalashtirish;
g)xodim lar tarkibini to ’ldirish, o ’qitish, m alakasini oshirish;
d)m oliyaviy faoliyat, shu jum ladan m oliyaviy faoliyatni boshqarish,
130

---

sm etalar tuzish, buxgalteriya hisobi va taftish;
e)loyihalam ing m oddiy-texnik ta ’minoti; 
j)ekspluatatsiya va texnik xizm at ko ’rsatish tizimlari; 
z)tashkilotlararo m uvofiqlashtirish; 
i)alohida sektorlarga nisbatan siyosat masalalari.
Bu 
vazifalar 
nafaqat 
loyihalarni 
am alga 
oshirayotgan 
va 
ekspluatatsiya qilayotgan tashkilotlar, shuningdek, loyiha m uvaffaqiyatiga 
ta ’sir k o ’rsatuvchi hukum at va tarm oq tuzilm alariga, y a’ni vazirliklar, 
idoralar, banklar, tadqiqot m uassasalariga ham tegishli.
O ’tish davrini boshidan kechirayotgan m am lakatlarda institutsional 
tahlilning m uhim vazifalaridan biri eski davlat tashkilotlarini bozor 
iqtisodiyotidagi boshqacharoq vazifalam i bajarishga m oslashgan yangi 
tashkilotlar, 
agentliklar 
va 
korxonalarga 
aylantirish 
b o ’lgan. 
Bu 
m uam m oning naqadar muhimligi bir qator m am lakatlarda ommaviy 
xususiylashtirish loyihalarini am alga oshirish ch o g ’ida yaqqol namoyon 
b o ’ldi. Jum ladan O ’zbekistonda jahon bankining paxtachilik industriyasini 
takom illashtirish b o ’yicha loyihasi misol b o ’la oladi Iqtisodiyotni qayta 
qurish 
sharoitida 
loyihaga 
mutasaddi 
b o ’lgan 
tashkilotlar 
uchun 
“m ulkchilik” kontseptsiyasi o ’ta muhim hisoblanadi. Loyihani amalga 
oshiruvchi tashkilotlar uning m uvaffaqiyati yoki m uvaffaqiyatsizligi uchun 
m a s’uliyatni o ’z zim m alariga olgandagina ijobiy natijaga erishiladi. Mulk 
huquqi m utasaddi tashkilotlar m enejerlari loyiha m aqsadlarini anglashlari 
va bu m aqsadlarga erishish uchun zarur qaror qabul qilish vakolatiga ega 
ekanliklarini 
anglatadi. 
Bunday 
vaziyatda 
ularda 
ham
shaxsiy 
m anfaatdorlik, ham loyihaga rahbarlik qilish im koniyati m avjud b o ’ladi. 
Institutsional tahlilning kattagina qismi “m ulkchilik” om ili loyihani 
m uvaffaqiyatli am alga oshirishga qanchalik ta ’sir etishini aniqlashga 
qaratilgan.