İpaf kafedra : İÖkt ixtisas: Cihazqayırma Mühəndisliyi

Daxiletmə-xaricetmə soprosessorları, böyük massivli məlumatların daxili qurğulara tez dəyişdirilməsi üçün təyin edilib məs: İntel Corp firmasının БИС 8089 modeli;

Riyazi soprosessorlar, sürüşkən vergüllü rəqəm formatında və adi funksiyaların həllində riyazi əməliyyatların yerinə yetirilməsi ;

Silisiunmlu Əməliyat Sistemi ( ƏS ), bir neçə ƏS-nin nüvəsi БИС şəklində hazırlnır, məs: İntel Corp firmasının 80150 sxemi OC CP/M 86-dakı portativ mikro EHM MP8086/8088 bazasında işi dəstəkləyir;

Qrafik prosessorlar, adi qrafiklərin qurulmasında, pəncərələrin və çoxsətirli ekran yaddaşının idarə edilməsində və yüksək keyfiyyətli qrafik displeylərdə aparat vəsaiti saxlanılır. Məs: MP-nin Motorola 68020 tipi üçün Texas Instruments firmasının ИС 34010;

Kommunikasiya olunmuş soprosessorlar, lokal hesablama sistemlərində informasiyaların aparatnan dəyişdirilməsi həyata keçirilir. Məs: Ethernet/IEEE 802.3 tipli setin işi üçün Intel Corp firmasının 82585 sxemi.

MP8080/8088 tipi üçün dIntel Corp firmasının daha ətraflı riyazi soprosessoru olan 8087-yə baxaq. БИС 8087 riyazi əməliyyatların və rəqəmlə bütün formatda hesablanmış elementar funksiyaların, qısa və uzun maddələrin yerinə yetirilməsində kömək edir. Soprosessor yaxşılaşdırılmış kristal 70mm² sahəli nМОП texnologiyası əsasında hazırlanır, 65000-dən çox element saxlayır, 40 girişli DIP tipli korpusla qablaşdırılır. Soprosessor 2 blokdan ibarətdir – idarəedici (CU-control unit) və emal (NEU- numerical execution unit). İdarə bloku əsas mikroprosessor ilə sinxronlaşmış mikrosxem işini dəstəkləyir. Ondan 6 baytlı növə komandası, bufer operandı, MP8086-da özünün novbəsinin təşkili, hansı ki, ora çoxmərtəbəli kodlar toplanır, şinlə və reqistrlər vəziyyəti və idarəetmə ilə cütləşmə qurğusu çıxır. İdarəetmə bloku məlumatla əlaqələndirilmiş blok emalı ilə 16 mərtəbəli şinlə, qeydiyyatdan keçmiş stekə qoşulub. NEU stekindən başqa müvəqqəti reqistrlar, 68 mərtəbəli АЛУ mantisi, cəld 63 mərtəbəli sürüşkən və qaydaya salma emalı çıxır.

ST reqistr steki 80 mərtəbəli reqistrdən ibarətdir, hansı ki, bütün operandlarda xüsusi formatda müvəqqəti maddələri yadda saxlayır. Bu formatda 10±⁴⁹⁰⁰diapazonda 15 mərtəbəli sürüşmə ilə və 64 mərtəbəli mantislə 19 10luq rəqəmə qədər dəqiqlikdə təqdim etməyə imkan verir. Bütün tip məlumatların NEU-da yüklənməsi zamanı müvəqqəti maddələrin avtomatik çevrilməsi baş verir, çıxış zamanı isə - tələbkar tipə çevrilir. Reqistrın söz vəziyyətində seçilmiş 3 mərtəbəli sahə Top, hansı ki məzmunu reqistri müəyyən edir, verilən vaxtda yuxarı stek olur. Mahiyyətinə görə Top- stek göstəricisidir. Yüklənmə əməliyyatı Top-u 1-ə qədər azaldır və 80 mərtəbəli kodu yeni reqistrın stek zirvəsinə yazır. Yüklənmə əməliyyatı zirvənin cari reqistrindən və rəqəm kodunu hesablayır və avtomatik olaraq Top-u 1-ə yaxınlaşdırır. MP 8086dakı kimi “aşağı doğru artma " steki aşağı istiqamətdə kiçilir. Soprosessor komandası ola bikər ki, reqistr stekin unvanın doğru göstərməsin, zirvəyə müraciət etdikdə və ya daha dəqiq Top-a əsasən reqistrə hərəkət edən rəqəm verisin. Belə 2li ST-nin qiymətini köməkçi proqramla parametrlərin göndərilməsinin təşkilini asanlaşdırır.

Soprosessorun xarici interfeysi və onun 8086 prosessoruna qoşulması Şəkil1.də göstərilmişdir.

Xidmət və xüsusi verilənlərin ünvan xətti A/D₁₅-A/Dø verilənləri, yüksək baytlı ВНЕ/S₇ soprosessora ünvanın 7-yə A/D₁₉- A₁₆/S₃ vəziyyəti mütləq analoq MP8086 olmalıdır. Soprosessorun və prosessorun eyni adlı kanalları lokal şin sistemində birləşir. Bu şinlə əsas prosessor 8086-nı idarə edir, ünvanı qərarlaşdırır, yaddaşdan proqram kodlarını oxuyur, yazma və ya oxuma məlumatların yerinə yetirir. Bütün kodlar hansı ki, MP yaddaşdan seçir, lokal şinə gəlir və soprosessora daxil olur. Ardıcıl əməliyyatlar eyni anda əsas prosessorla soprosessorun növbə əmrinə yazılır. Bu prosessorların sinxronlaşması üçün 2 giriş QS₀, QS₁ xidmət edir, uyğun olaraq 8086 çıxışı ilə birləşdirilir. Sadə əmrləri MP 8086-da soprosessorla silinir. Və ancaq, nə vaxt ki, prosessor və soprosessor ESC düyməsi vasitəsilə əmri işləyir, o 8087 qurğusu kimi qəbul olunur. Soprosessorun əmrinin 3 tipi mümkündür: yaddaşa müraciət etmək, oxuma operandı üçün yaddaşa müraciət etmək, yazma nəticəsi üçün yaddaşa müraciət etmək. İlk növbədə soprosessor əmri qəbul edir, onun yerinə yetirilməsində çıxış edir, prosessor isə proqramın işlənməsini və seçimi davam etdirə bilər. II növbədə MP ünvan operandını formalaşdırır və süni dvr oxumasını təşkil edir. Yaddaşdan oxuman söz lokal şinə daxil olur və soprosessorla qəbul olunur. Əgər operand böyük mərtəbəlidirsə (32, 64 və ya 80) soprosessor süni oxuma dövrəsindən ünvanla əlaqəni kəsir və sağ idarəedici şini qəbul edir. İndi artıq soprosessor digər element operandlarının dövrlə oxunmasını təşkil edir. Onu bütünlüklə oxuduqda, o idarəedici şinlə prosessorageri qaytarır və əmrlərin yerinə yetirilməsində çıxış edir. III halda , 8086 əmrini qəbul edir, bundan başqa ünvanı formalaşdırır və süni dövretmə oxunuşunu təşkil edir. Soprosessor ünvanın nəticəsini tutub saxlayır və yadda saxlayır və əməliyyatı yerinə yetirməyə başlayır. Onu yerinə yetirdikdə 8087 sağ şinlə idarəsini tələb edir. MP 8086-dan şini qəbul edərək, soprosessor nəticəsini yaddaşdakı ünvana yazır. İdarəedicilərin şinlə yönləndirilməsi RQ/GTø xəttindəki siqnalın köməyi ilə prosessor və soprosessorun öz aralarında birləşməsilə həyata keçirilir. Nə vaxt ki vacib idarəedici siqnalı P ölçülü bir siqnalın ötürür elə bir impuls da MP 8086-dır. Axırıncı qəbul olunmuş bu siqnal, işin növbədəki dövrəsini yerinə yetirir və T₄ taktında elə həmin xətdə cavab siqnalı verir, soprosessor ismarıc yollamaqla, daxil olan taktda ünvan xətti 3-cü vəziyyətə gəlmiş olacaq.

Sistemli magistral