Termiz davlat universiteti Milliy libos va san’at fakulteti Professioal ta’lim:Qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash va dastlabki qayta ishlash texnalogiyasi yo’nalishi 122-guruh talabasi Asadova Marjonaning
Ipakchilik va tutchilik fanidan taqdimoti
MAVZU:Oziqa beruvchi baland tanalitut va intensiv tutzorlar
REJA:
Oziq beruvchi tutzorlar xili
Oziq beruvchi balmd tanaii, buta va intensiv tutzorlar
Respublikamizda yetishtirilayotgan pillaga bo‘lgan talab juda
Respublikamizda yetishtirilayotgan pillaga bo‘lgan talab juda
katta, shuning uchun ipak qurtining oziqa negizini istiqbolli, ya’ni
yuqori sifatli va hosilli tut navlari bilan boyitish darkor. Ko‘plab
oziq beruvchi tutzorlar barpo etish kerak.
Tutchilikda oziq buruvchi tutlar ekiîish usuliga qarab, uch
xilga bolinadi: qatorlab ekiladïgan tutlar, maxsus alohida yer
ajratilib ekiladïgan tutzorlar va uchinchisi boshqa xildagi daraxtlar
bilan aralashtirib yoki manzara uchun ekiladigan tutlar.
Birinchi xil tutlar, asosan, yo‘l, zovur (kanal), ariq yoqalariga,
shuningdek, paxtazor yoki boshqa ekin maydonlarining atrofiga
bir yoki ikki-uch qatorlab ekilgan. Albatta, ikki yoki uch qator
qilib ekiladigan bo‘lsa, tutlarga shakl berishda tanasini pakanalashtiradi. Bu xildagi qatorlab ekilgan tutlar hozirgi paytda
respublikada 75—80% ni tashkil etadi.
ikkinchi xilga alohida katta maydonlar ajratilib baland va buta
ikkinchi xilga alohida katta maydonlar ajratilib baland va buta
tutzorlar tashkil etiladi. Bunday maydonlarning kattaligi
1 gektardan 10 gektargacha bo'lishi mumkin. Bu xildagi tutzorlar
respublikamizda 20—25% ni tashkil etadi, xolos. Agarda pillachiligi
rivojlangan Xitoy, Hindiston, Yaponiya mamlakatlarini misol qilib
oladigan bo£lsak, ularda bu xildagi tutzorlar 100%, shu bilan birga,
100% navdor tutlardan tashkil topgan. Bizda bu ko£rsatkich, y a'ni
navdor tutzorlar atigi 1—2% ni tashkil qiladi.
Uchinchi xilga tut daraxtini boshqa daraxtlar bilan ixota uchun
ekiladi. Shuningdek, shaharlarda manzara uchun ham ekiladi.
Tut tanasining past-balandiga qarab, uch guruhga bolinadi.
Birinchi guruhga — tanasining ildiz bo‘g ‘zidan shox-shabbasigacha, balandligi 1,0—1,2 m bo‘lgan tut daraxtlari kiradi.
Ikkinchi guruh — tanasining ildiz b o ‘g £zidan shox-shabbasigacha, balandligi 0,5—0,7 m bolgan buta tut daraxtlari.
Uchinchi guruh — tanasining ildiz bo ‘g 'zidan shox-shabbasigacha, balandligi 0,3 m dan past bo ‘Igan buta tutlar
Baland tanaii tutzorlar barpo etishda yer tanlashga katta e’tibor berish kerak. Chunki tutning navi qanchalik yaxshi boimasin, tuprog'i sho‘r, yer osti suvlari yaqin, tuproq unumdorligi yomon toshli boigan yerlarda barg hosili kam va sifati yomon bo‘ladi.Shuning uchun (yer osti) sizot suvlari kamida 1 m dan pastda bo‘lishi, sho‘rlanmagan yoki juda kam sho‘rlangan va sug‘orish uchun qulay boigan joylarda tutzorlar barpo etilsa, tezda rivojlanib, ipak qurti uchun to‘yimli barg olish mumkin.Baland tanaii tutlar orasi 4x4 m yoki 5x5 m qilib ekilishi kerak, agarda 3x3 m, 3x4 m qilib ekilsa, u holda quyosh tushishi kam, demak yoruglik ham kam bo'lib, havo yurishi yomon bolishi natijasida barg sifati va hosili kamayadi.Ko‘chatlar uchun yer yakka qator
Baland tanaii tutzorlar barpo etishda yer tanlashga katta e’tibor berish kerak. Chunki tutning navi qanchalik yaxshi boimasin, tuprog'i sho‘r, yer osti suvlari yaqin, tuproq unumdorligi yomon toshli boigan yerlarda barg hosili kam va sifati yomon bo‘ladi.Shuning uchun (yer osti) sizot suvlari kamida 1 m dan pastda bo‘lishi, sho‘rlanmagan yoki juda kam sho‘rlangan va sug‘orish uchun qulay boigan joylarda tutzorlar barpo etilsa, tezda rivojlanib, ipak qurti uchun to‘yimli barg olish mumkin.Baland tanaii tutlar orasi 4x4 m yoki 5x5 m qilib ekilishi kerak, agarda 3x3 m, 3x4 m qilib ekilsa, u holda quyosh tushishi kam, demak yoruglik ham kam bo'lib, havo yurishi yomon bolishi natijasida barg sifati va hosili kamayadi.Ko‘chatlar uchun yer yakka qator
Ko‘chatlar uchun yer yakka qator tutlari kovlangandek bolib, ekishda ko‘chat ekish taxtasidan foydalanilsa to‘g‘ri bo'ladi. Qazishda «Belarus» traktoriga osiladigan KPYA—100 chuqur qazigichdan foydalanish mumkin.Baland tanaii tutzorga ham ikki yillik Oziq beruvchi baquwat ko‘chatlar ekilishi kerak. Tutlarekilib bo‘lgach jo'yaklar olib, darhol birinchi suv beriladi. Mavsum davomida ikki marta mineral o‘g‘itlar gektariga №120 kg R—60— 90 kg, K-30 kg beriladi, 3—4 marta traktor bilan oralig‘i yumshatilib, daraxt atrofi ketmon bilan 10—15 sm chuqurlikda ag‘dariladi, 7—9 marta sug‘oriladi.
Ko‘chatlar uchun yer yakka qator tutlari kovlangandek bolib, ekishda ko‘chat ekish taxtasidan foydalanilsa to‘g‘ri bo'ladi. Qazishda «Belarus» traktoriga osiladigan KPYA—100 chuqur qazigichdan foydalanish mumkin.Baland tanaii tutzorga ham ikki yillik Oziq beruvchi baquwat ko‘chatlar ekilishi kerak. Tutlarekilib bo‘lgach jo'yaklar olib, darhol birinchi suv beriladi. Mavsum davomida ikki marta mineral o‘g‘itlar gektariga №120 kg R—60— 90 kg, K-30 kg beriladi, 3—4 marta traktor bilan oralig‘i yumshatilib, daraxt atrofi ketmon bilan 10—15 sm chuqurlikda ag‘dariladi, 7—9 marta sug‘oriladi.
