Iqtisodiy bilim asoslari 9 E. Sariqov, B. Haydarov Toshkent — 2014 «O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi»

Yalpi ichki mahsulot (YaIM)
— mamlakat hududida bir yil mobaynida ishlab 
chiqarilgan, pirovard ko‘rinishdagi tovar va xizmatlarning bozor narxlaridagi 
umumiy qiymati.

---

91
91
90
Bilasizmi?
2013- yilda O‘zbekiston Respublikasining YaIM hajmi joriy narxlarda 
118986,9 mlrd so‘mni tashkil qildi. Bu 2012- yil dekabr holatiga nisbatan 8% 
ortiq. YaMM esa YaIMdan ko‘p bo‘ldi. 
Har bir davlat YaMMning YaIMdan katta bo‘lishiga intiladi. 
Formula
YaMM = YaIM + E 
−
 I
 ;
SIM = YaIM 
−
 A
Bu yerda: 
E
— mamlakat kapitali asosida chet elda yaratilgan tovar va 
xizmatlar qiymati; 
I
— chet el kapitali asosida mamlakatda yaratilgan tovar va 
xizmatlar qiymati; 
A
— amortizatsiya ajratmasi.
1. YaIM, YaMM, SIM, SMM va MD bir-biridan nimasi bilan farqlanadi? 
2. Nima sababdan mamlakatda ishlab chiqarilgan barcha tovar va xizmatlar qiymati 
YaIMga qo‘shilmaydi?
3. Pirovard va oraliq mahsulotlarga 3 tadan misol keltiring.
4. Bir mamlakatning YaMM miqdori 7669 mln AQSH dollarni, chet ellik 
fuqarolarga to‘langan daromadlar 190 mln AQSH dollarni, boshqa davlatlarga 
qo‘yilgan sarmoyadan tushgan daromadlar esa — 205 mln AQSH dollarni 
tashkil qildi. Bu mamlakatning YaIM miqdorini toping.
5. Mamlakat YaIM ining o‘sishi iqtisodiyotning rivojlanishiga qanday ta’sir etadi?
6. Aholi jon boshiga to‘g‘ri kelgan YaIM nimani ifodalaydi?
BILIMINGIZNI SINAB KO‘RING!
Buni yodda tuting!
• 
Yalpi ichki mahsulot mamlakat iqtisodiy salohiyatining asosiy 
o‘lchovidir. U mamlakat iqtisodiyotining ahvolini aks ettiradi.
• 
Turli mamlakatlardagi iqtisodiy faoliyat samaradorligi, bu mamlakatlar 
aholisi jon boshiga to‘g‘ri kelgan YaIM yordamida o‘zaro taqqoslanadi.
• 
Aholi jon boshiga to‘g‘ri kelgan YaIM mamlakat aholisining mehnat 
unumdorligini ham ko‘rsatadi.