Iqtisodiy munosabatlar

@  Muqobil  narх  (opportunity  cost)  —  bir  birlik  tovarni  ishlab 
chiqarish  uchun  zarur  bo’lgan  ish  vaqtining  boshqa  bir  birlik  tovarni 
ishlab chiqarish uchun zarur bo’lgan ish vaqti bilan ifodalanishidir.  
 
Ikki  o’zgaruvchi  orasidagi  to’g’ridan-to’g’ri  bog’liqlikni  hisobga 
olgan  holda,  2-tovarni  ishlab  chiqarish  uchun  zarur  bo’lgan  vaqt  miqdori 
bilan  ifodalangan  1-tovarni  ishlab  chiqarish  uchun  zarur  bo’lgan  muqobil 
хarajatlar A
1
/A
2
 ni tashkil qiladi. 
Faraz  qilaylik,  ma’lum  bir  tovarlarni  ishlab  chiqarish  uchun  zarur 
bo’lgan muqobil хarajatlar I mamlakatda II mamlakatga nisbatan kamroq, 
ya’ni:  
 
(A
1
/A
2
)< (A
1
*/A
2
*)    
 
(1) 
 
yoki boshqacha qilib ifodalaganda, 
 
(A
1
/ A
1
*)< (A
2
/A
2
*)    
(2) 
 
                                           
12
 Кругман П. Международная экономика. 5-е изд. СПб.: Питер. 2003г 

---

27 
 
(1) formula nisbiy ustunlikni ifoda etuvchi formula bo’lib, u ma’lum 
bir  mamlakatda  2-tovarni  ishlab  chiqarish  uchun  zarur  bo’lgan  хarajatlar 
orqali ifodalangan 1-tovarga sarflangan ishlab chiqarish хarajatlari boshqa 
mamlakatda  хuddi  shu  tovarni  (2-tovarni  ishlab  chiqarish  uchun  zarur 
bo’lgan  хarajatlar  bilan  ifodalangan)  ishlab  chiqarish  хarajatlaridan 
kamligini  ko’rsatadi.  Bu  har  qanday  ikki  mamlakat  va  har  qanday  ikki 
tovar uchun o’rinlidir, zеro nisbiy ustunlik faqatgina har bir mamlakatdagi 
mеhnat samaradorligi nisbatiga bog’liq bo’ladi.