R - bir birlik mahsulotning narhini bildiradi, abtsissa o’qi bo’yicha belgilangan Q –mahsulot miqdorini ifodalaydi. Mahsulot narhi - bu sotuvchi taklif qilayotgan mahlum miqdordagi mahsulot uchun oladigan va xaridor talab qilayotgan bu mahsulot uchun to’laydigan to’lovdir.
Taklif funktsiyasi - QS bozorning narhlarida ishlab chiqaruvchining qancha miqdorda mahsulot sotishiga xoxishi borligini bildiradi. Bu egri chiziq yuqoriga yo’nalgan bo’ladi, negaki narh qancha yuqori bo’lsa shuncha ko’p firmalar mahsulot ishlab chiqarishi va uni sotishga intilishi mumkin bo’ladi.
Talab funktsiyasi - QD, bozorning xar bir narhida istehmolchilar qancha miqdorda mahsulot xarid qilishga tayyor ekanliklarini bildiradi. Talab egri chizig’i ‘astga yo’nalgan, negaki odatda istehmolchi narh ‘ast bo’lganida ko’proq mahsulot xarid qilishni afzal ko’radi.
Нарҳ
Мувозанат миқдор
миқдор
Talab va taklif funktsiyalari bir nuqtada , talab va taklif muvozanatlashgan A nuqtada kesishadi, yahni muvozanat narh – R* va muvozanat ishlab chiqarish miqdorida- Q*. Muvozanat narhda R* taklif qilinayotgan va talab qilinadigan mahsulot miqdori bir miqdorda Q* -ga tengdir. Bozor mexanizimi erkin bozordagi sharoitni muvozanat narh o’rnatilmagunicha o’zgarishini tahminlaydi, yahni narhning o’zgarishi taklif qilinayotgan mahsulot xajmi talab qilinayotgan mahsulot xajmiga teng bo’lmagunicha davom etadi. Muvozanat nuqtasida defitsit ham, ortiqcha taklif ham bo’lmaydi, shunday ekan bozorda narhni o’zgarishiga olib keluvchi kuchlar ham bo’lmaydi.
Bahoga nisbatan talabning chiziqli ko’rinishidagi ekonometrik modeli
Qd=a0+a*’
Bahoga nisbatan taklifning chiziqli ko’rinishidagi ekonometrik
modeli Qs=b0+b*’
