232
qarashlarida ham ikkiyoqlamalik va fikrlar qorishmaligini uchratishimiz
mumkin. Shunday bo`lsa ham Prudonizm g`oyalaridagi hozir ham
kapitalizmni isloh qilish to`g`risidagi fikrlardan sotsial islohotchilikning
ayrim ko`rinishlarida keng foydalanilmoqda.
Prudon kapitalistik tovar ishlab chiqarishdagi qarama-qarshilikni
shu tovarlarni pulga aylantirish yo`li bilan bartaraf etish mumkin deb
hisoblaydi. U pulning mohiyatini to`g`ri tushunmay, hamma aybni
ayirboshlashdagi nohaqlikdan deb biladi.
Shunday qilib, u tovar-pul munosabatlarini pul, kapital va foizsiz
saqlash kerakligini taklif qildi. Barcha kamchiliklaridan qat'iy nazar,
Prudon kapitalistik taraqqiyotdan orqaga qaytish mumkin emasligini
tushundi, lekin mayda xususiy mulkchilikni saqlab qolish tarafdori bo`ldi.
K.Rodbertus ham o`z asarlari bilan nemis mayda burjua
nazariyasiga katta hissa qo`shdi. U kapitalistlardan ishchilar sinfiga ishlab
chiqarish mahsuldorligi oshganligi hisobidan ma'lum hissa berishlarini
talab qildi.
K.Rodbertus qiymatning mehnat nazariyasida, qo`shimcha qiymat,
yer rentasi nazariyalarida katta ijobiy natijalarga erishdi. Olimning
yaratgan asarlari zamondoshlari, jumladan marksistik iqtisodiy ta'limot
asoschilari tomonidan ijtimoiy fanlar rivojiga qo`shilgan katta hissa deb
yuqori baholandi.
Dostları ilə paylaş: