Mavzu 6: Iste’molchi tanlovi nazariyasi Umumiy naflik – iste’mol qilingan ne’matlardan olingan jami naflik.
CHekli naflik – oxirgi yoki navbatdagi birlik ne’matni iste’mol qilishdan olinadigan naflik.
CHekli naflikning kamayish qonuni - biror-bir ne’matdan har birlik qo’shimcha iste’mol (boshqa ne’matlar iste’moli hajmi o’zgarmaganda) oldingisiga nisbatan kamroq naf berib borishi tushuniladi.
Naflik funktsiyasi– iste’mol qilingan ne’matlar miqdorining o’zgarishi natijasida olinadigan naflikni o’zgarishini ifodalovchi funktsiya . ; U – naflik; x1x2… xn – iste’mol qilingan ne’matlar miqdorlari.
Ne’matning chekli nafligi naflik funktsiya sidan ne’mat miqdori bo’yicha olingan xususiy hosilaga teng:
Iste’molchining muvozanat holati MUxi – i - ne’matning chekli nafligi, bu yerda i=1,2,3……n.
Pi – i - ne’matning narxi.
Funksional talab – tovar sifatiga bog’liq bo’lgan talab.
Nofunktsional talab – tovar sifatiga bog’liq bo’lmagan omillarga asoslangan talab.
Ko’pchilikka qo’shilish samaradorligi – bu iste’molchi talabining o’sish samarasi bo’lib, ko’pchilik sotib oladigan tovarni umumiy qabul qilingan me’yorlarga ko’ra sotib olish.
Snoba samarasi – talabning o’zgarish samarasi bo’lib boshqalar iste’mol qilgani uchun iste’mol qilinadi.
Veblen samarasi – tovarning narxi juda yuqori bo’lganligi bilan bog’liq bo’lgan iste’mol talabining o’sish samarasi.
CHayqovchilik muhiti talabi (spekulyativ) – narxni kelajakda ortishining kutilishi tovarga bo’lgan talabning bugungi kunda ortishiga olib keladi (tovarni bugungi kunda iste’mol qilishdan naflik ortadi).
Noratsional talab – bu rejalashtirilmagan talab bo’lib, shaxsning hozirgi hoxishi, kayfiyati, injiqligi o’zgarishi bilan vujudga keladigan vaqtinchalik talab.
Befarqlik chizig’i – bir xil darajadagi naflik beruvchi ne’matlar miqdorlari kombinatsiyalarini ifodalovchi egri chiziq.
