Iqtisodiyot nazariyasi

Respublika-iqtisodiyotining asosiy tarmoqlarida

oylik nominal ish haqi nisbatlarining o'zgarishi

(O'rtacha ish haqi —100%)

Yillar	Sanoat	Qishloq xo'jaligi	Transport	Qurilishi	Maorif	Bank sohasi
1994 1996 1998	148,2 139,2 155,3	85,4 54, 46,1	126,6 136,0 152,8	153,6 166,7 152,3	60,9 70,4 68,2	189,4 184,9 210,7

Daromadlar tengshzlishda katta farqlari mavjud bo'lishining asosiy sababi bozor tizimiga asoslangan iqtisodiyotning o'z xususiyatlaridan kelib chiqadi. Bizning respublikada ham bozor iqtisodiyotiga o'tish daromadlar tengsizligi muammosini keskinlashtiradi. Bu yerda asosiy rolni mol-mulkka uy-joy, ko'chmas mulk, aksiya va boshqalar ega bo'lish omili o'ynay boshlaydi. Daromadlarning tabaqalanish jarayoni yetarli darajada tez boradi, minimal darajadan bir necha o'n baravar yuqori daromadga ega bo'lgan ijgimoiy qatlam shakllanadi. Daromadlarning tabaqalanishi mulkiy tabaqalanishni keltirib chiqaradi. Vaqg o'tishi bilan oilalarning to'plagan mol-mulki meros qoldirishi sababli daromadlar tabaqalanishining kuchayiish ruy beradi. Har xil oilalar uchun turlicha iste'mol muhit yaratiladi. Ijtimoiy tenglik va daromadlar taqsimotida adolatlikni ta'minlab berishning muhim muammolari kelib chiqadi.

Bunday sharoitda davlataing daromadlarni qayta taqsimlash vazifasi daromadlar tengsizligidagi farqlarni kamaytirish va jamiyat barcha a'zolari uchun ancha qulay moddiy hayot sharoitini ta'minlashga qaratiladi.

Daromadlar tengsizligi kamayishining taxminan foizini asosan transfert to'lovlari taqazo qiladi. Aniqroq aytganda davlat transfert to'lovlari eng past daromad oluvchn kishilar guruhi daromadining asosiy qismi \70-75%\ni tashkil qiladi va qashshoqlikni yumshatishning eng muhim vositasi hisoblanadi.