“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” (Economics and Innovative Technologies) ilmiy elektron jurnali http://iqtisodiyot.tsue.uz/journal 264 Ilmiy adabiyotlarda "korxonaning iqtisodiy xavfsizligi" tushunchasini talqin qilish
b
o‘
yicha yagona fikr mavjud emas. Korxonaning iqtisodiy xavfsizligining muhim
xususiyatlarini muhokama qilishda bir nechta yondashuvlarni ajratib k
o‘
rsatish mumkin.
Birinchi guruh mualliflari korxonaning iqtisodiy xavfsizligini resurslar yoki korxona
salohiyatidan samarali foydalanishni ta
’minlovchi davlat sifatida izohlaydilar. Ushbu
yondashuv
tarafdorlari
korxonaning
iqtisodiy
xavfsizligini
aniqlashda
tahdid
tushunchasidan foydalanmaslikka harakat qiladilar, maqsadga erishish, korxona
faoliyatining iqtisodiy tushunchalariga e
’
tibor qaratadilar. Resurs-funktsional yondashuvga
A.A. Odintsov [1], A.Yu. Evseeva, S.V. Kotik [2], E.A. Oleinikov [3], N.V. Matveev [4], A.A.
Bespalko [5], V. A. Bogomolov [6] kabi olimlar amal qiladi.
Ikkinchi guruh mualliflari, masalan, M.I. Korolev [7], A.G. Shavaev [8], V.I. Yarochkin
[9] korxonaning iqtisodiy xavfsizligini iqtisodiy jinoyatlardan himoyalanish deb belgilaydi.
K
o‘
pincha korxonaning iqtisodiy xavfsizligini ta'minlash qarama-qarshilik, turli xil iqtisodiy
jinoyatlardan (
o‘g‘
irlik, firibgarlik, qalbakilashtirish, sanoat josusligi va boshqalar) himoya
qilish bilan bo
g‘
liq. Shubhasiz, bu tahdidlar juda muhim va ularni doimiy ravishda tahlil
qilish va hisobga olish kerak, ammo korxonaning iqtisodiy xavfsizligini faqat shu bilan
kamaytirish mumkin emas.
A.V. Kozachenko, V.P. Ponomarev, A.N. Lyashenko [10] korxonaning iqtisodiy
xavfsizligini raqobatdosh ustunliklarning mavjudligi sifatida belgilaydi. Ushbu yondashuv
tarafdorlarining fikricha, korxonaning moddiy, moliyaviy, insoniy, texnik va texnologik
salohiyati va tashkiliy tuzilmasi uning strategik maqsad va vazifalariga muvofiqligi tufayli
raqobatdosh ustunliklarning mavjudligi uni ma
’
lum darajadagi iqtisodiy xavfsizlikni
ta’minlaydi.
Ammo afzalliklar va potentsiallarning mavjudligi, ulardan foydalanmasdan va
amalga oshirmasdan turib, korxonaning iqtisodiy xavfsizligini kafolatlamaydi.
Korxonaning iqtisodiy manfaatlarini amalga oshirish va himoya qilishga asoslangan
nisbatan yangi yondashuv iqtisodiy xavfsizlikni uning hayotiy manfaatlarini ichki va tashqi
tahdidlardan himoya qilish, ya
’
ni korxona, uning kadrlar va intellektual salohiyati, axborot,
maxsus huquqiy, iqtisodiy, tashkiliy, axborot texnologiyalari va ijtimoiy xarakterdagi chora-
tadbirlar tizimi taqdim etiladigan texnologiya, kapital va foyda. Bu yondashuvni U.T.
Xaytmatov, O.X. Azamatov, R.R. Majidov, A.F. Hakimov [11], N. K. Muratova [12], I. A.
Konopleva, I. A. Bogdanov [13]
lar olg‘a suradilar
.