5-mavzu.Talab va taklif nazariyasi. Bozor muvozanati
tovar narxi va sotib olinadigan tovar miqdori o'zgarishi o'rtasida bo'ladigan teskari yoki qarama-qarshi bog'liqlik talab qonuni deyiladi. real iqtisodiy hayotda ba'zan bu qoidaga zid bo'lgan, ya'ni ayrim tovar narxining o'sishi bilan unga bo'lgan talab miqdorining yanada ortishi holati ham uchraydi. bu holat giffen samarasi deb ataladi.
r
D
r
D
talab qonuni
narxga bog'liq omillar:
muayyan tovarning narxi
bir-birini to'ldiruvchi tovarlarning narxi
o'rinbosar tovarlarning narxi
kelajakda narxlarning o'zgarishi ehtimoli
narxga bog'liq bo'lmagan omillar:
iste'molchining didi
bozordagi iste'molchilar soni
iste'molchining daromadlari
kelajakda daromadlarning o'zgarishi ehtimoli.
talabga ta'sir etuvchi omillar
engelь egri chizig'i
daromad, ming so'm
10
20
50
60
30
40
70
80
90
100
0 1 2 3 4 5 6 7 8 tovar miqdori, dona
iste'molchilar daromadi va ular tomonidan sotib olinadigan tovarlar miqdori o'rtasidagi bog'liqlik nemis iqtisodchisi va statisti ernst engelь (1821-1896) tomonidan chuqur tadqiq etilgan. shunga ko'ra, iste'molchi daromadi bilan u tomonidan sotib olinishi mumkin bo'lgan tovarlar miqdori o'rtasidagi o'zaro bog'liqlik engelь qonuni deyiladi. 2. taklif tushunchasi. taklif miqdoriga ta'sir qiluvchi omillar. taklif qonuni ma'lum vaqt oralig'idagi narxlarning muayyan darajasida ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchilar tomonidan ma'lum turdagi tovar va xizmatlarning bozorga chiqarilgan miqdori taklif deyiladi.
narx o'zgarishi bilan sotishga chiqariladigan mahsulot miqdori ham o'zgarishi sababli talab kabi taklifning ham bir qator muqobil variantlari mavjud bo'ladi.
narx va taklif miqdori o'rtasidagi bog'liqlik hamda taklif egri chizig'i
bir kilogramm kartoshka narxi (so'm)
kartoshkaning yakka taklifi miqdori (bir oyda kilogramm)
kartoshkaning bozor taklifi miqdori (bir oyda tonna)
700
600
500
400
300
60
50
30
20
10
60
50
30
20
10
700
600
500
400
300
200
100
0
10 20 30 40 50 60 Q, tonna
S
