Ишлаб чиқариш устама харажатлари ҳисоби ва уларни маҳсулот (иш, хизмат) таннархига киритиш усуллари

Ishlab chiqarish ustama xarajatlari hisobi va ularni mahsulot (ish, xizmat) tannarxiga kiritish usullari
Reja:

1. 
   Ishlab chiqarish ustama xarajatlar haqida tushuncha va ularning tarkibi
   
2. 
   Ishlab chiqarish ustama xarajatlarining hisobi
   
3. 
   Ishlab chiqarish ustama xarajatlarni mahsulot (ish, xizmat)lar tannarxiga kiritish usullari
   
4. 
   Xizmat ko‘rsatuvchi bo‘linmalar ishlab chiqarish ustama xarajatlarini asosiy ishlab chiqarish bo‘limlari o‘rtasida taqsimlash metodlari
   

1. IShLAB ChIQARISh USTAMA XARAJATLAR HAQIDA TUShUNChA VA ULARNING TARKIBI

Ishlab chiqarish ustama xarajatlari deganda ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan, biroq aniq mahsulot tannarxiga to‘g‘ridan to‘g‘ri olib borib bo‘lmaydigan xarajatlar tushuniladi. Bunday xarajatlar sirasiga quyidagilar kiradi:
*ishlab chiqarishda ishlatilatigan energiyaning har xil turlari
(elektroenergiya, gaz va boshqalar) xarajatlari;

• 
  ishlab chiqarishga ko‘rsatiladigan transport xizmatlari xarajatlari;
  
• 
  asosiy vositalarni saqlash va ta’mirlash xarajatlari;
  
• 
  ishlab chiqarish xususiyatiga ega bo‘lgan asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarning amortizatsiya ajratmalari;
  

*ishlab chiqarishdagi mulklarni sug‘urtalash xarajatlari;

• 
  isitish, yoritish va ishlab chiqarish binolarini asrash xarajatlari;
  
• 
  ishlab chiqarishda foydalaniladigan binolar, mashina va uskunalar, ijaraga olingan boshqa mulklarning ijara to‘lovlari;
  

*ishlab chiqarishga xizmat ko‘rsatishda band bo‘lgan xodimlarning ish
haqi;

• 
  tosh, shag‘al, qum va boshqa rudasiz materiallar qazib olish xarajatlari; *yog‘och materiallarini tayyorlash va ularga ishlov berish xarajatlari; * maxsus kiyimlar va poyafzallarni ta’mirlash, tikish xarajatlari. * ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlanmalari xarajatlari *ishlab chiqarish tusidagi boshqa xarajatlar.
  

Yuqorida sanab o‘tilgan ishlab chiqarish ustama xarajatlari korxonalarning umumishlab chiqarish bo‘linmalari xarajatlari hisoblanadi. Ularni ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar tannarxiga kiritish zarurati negizida quyidagilar yotadi: