Ishlab chiqarish jamoasi va uning tashkil topishi docx

Jarayonlar ko‘rinishlari:
Ishlab chiqarish jarayonida mehnat predm etlarini sifatiy
o'zgarishlariga olib keladigan jarayonlar asosiy jarayonlar
deyiladi (sifatiy o'zgarishlar mehnat predmetlarining ichki
xususiyatlari, tashqi ko'rinishi, shakli, hajmi va boshqalar).
Yordamchi jarayonlar esa asosiy jarayonlarni amalga
oshirishda kerakli shart sharoitlar yaratadi. Bularga quyidagilar
misol bo‘la oladi: turli xildagi energiya ishlab chiqarish, jihozlar
remontini tashkil qilish va boshqalar.

---

Tabiiy jarayonlar – mehnat predmetlarining jismoniy
holatining tabiat kuchlari ta’sirida o'zgaradigan jarayonlar.
Xizmat ko‘rsatuvchi jarayonlar – asosiy va yordamchi
ishlab chiqarishga moddiy xizmat ko'rsatuvchi jarayonlar, ya'ni
xomashyo, materiallar tayyor mahsulotning fazodagi o'rnini
almashtirish, resurslarni keyingi ishlov berish uchun ularni
saqlash, moddiy-texnik va energetik resurslar bilan ta’minlash.
Boshqaruv jarayonlari – bu jarayonlarda qarorlar ishlab
chiqildi qabul qilinadi, ishlab chiqarish jarayoni nazorat qilinib
tartibga solinadi, ishlab chiqarish dasturi bajarilishining nazorati,
qilingan ishlar tahlili va hisobi olib boriladi.
Ishlab chiqarish jarayonining tarkibi.
Bosqichlar bir necha operatsiyalardan tashkil topgan bo'lib,
operatsiyalar o’zgarmas ishlab chiqarish mehnat predmetlari va
ish joyida amalga oshiriladi. Ishlab chiqarish jarayoni turli xildagi
operatsiyalardan tuzilgan bo'lib, bu operatsiyalar 2 ta belgisi
orqali ya’ni, vazifasi va bajarilish usuli bo’yicha guruhlanishi
mumkin.
Operatsiyalarning bajarilishiga ko’ra 3 ga bo’linadi:
1. Mashinada bajariladigan operatsiyalar - bu operatsiyalar
mashina va mexanizmlar orqali bajariladi, ishchilar esa
mashinalarning ishlashini nazorat qiladi;
2. Mashina - qo’lda bajariladigan operatsiyalar - bu guruhga
mashinalar
orqali
ishchilar
bevosita
qatnashishi
bilan
bajariladigan operatsiyalar kiradi;
ishchilar bevosita qatnashishi bilan bajariladigan operatsiyalar
kiradi;

---

3. Q o’lda bajariladigan operatsiyalar - bu operatsiyalarni
ishchilar mashinasiz faqat qo'lda bajaradilar. Q o’l bilan
bajariladigan operatsiyalar ish usullari va mehnat harakatlari
bo’linadi. Usul - bu operatsiyaning bir bo’lagi bo'lib bir-biri bilan
bog’liq bo’lgan ishchi harakatlaridan tashkil topgan.
Ishlab chiqarish jarayonida operatsiyalar vazifasi b o ’yicha asosiy
(texnologik) va yordam chi operatsiyalarga bo’linadi. Asosiy
operatsiyalarga 89 texnologik operatsiyalar deb aytiladi.
Yordamchi operatsiyalar o ’z navbatida uch guruhga bo'linadi:
1.
Ko’chuvchi
(tashuvchi)
operatsiyalar
yoki
transport
operatsiyalari. Bu operatsiyalar mehnat predmetlarining o ’mini
fazoda o ’zgartiradi.
2. Nazorat operatsiyalari. Bu operatsiyalar mehnat predmetlariga
hech qanday o ’zgartirish kiritmaydi, ammo texnologik
operatsiyalaming bajarilishiga yordam beradi (temperaturani
o’lchash yoki nazorat qilish, namlikni o’lchash, tarozi o ’lchash). 3.
Xizmat ko’rsatish operatsiyalari. Bu operatsiyalar jarayonning
borishi uchun normal sharoitlar yaratib beradi (ish joyini
yig’ishtirish, tozalash, mashina va jihozlarni tozalash, yog’lash,
tekshirish va boshqalar).
Foydalanilgan adabiyotlar:
- G.M.Davlyatova, O.N.To’ychiyeva, A.A.Salimov
Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil etish.
- Yuldasheva S.N. - Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni
tashkil etish.