Ishlab chiqarishda havfli zararli holatlar va baxtsiz xodisalar

JAROHATLANISH SABABLARINI O’RGANISH.
Ro’yxatga olish va xisobga olish baxtsiz xodisalarning sabablarini aniqlash imkoniyatini bermaydi, faqat baxtsiz xodisa sabablarini aniqlash uchun material bo’la oladi.
Ishchining ish sharoitida ishlash faoliyatini o’rganish, uning ishlash qobiliyati bilan ish vaqti o’rtasida bog’lanish borligini aniqlash imkoniyatini beradi, bu bog’lanish grafik shaklida 1 rasmda ko’rsatilgandek o’zgaradi ya’ni ishchi ish boshlangandan keyin yarim soat davomida ish sharoitiga tushmagan va sozlanmagan xolatda bo’ladi. Yarim soatdan keyin ish sharoitiga muvofiqlanadi va bir me’yorda taxminan 3,5 soat davom etadi va so’ngra yana pasayish boshlanadi. Baxtsiz xodisalarning yuz berishi ham xuddi shu grafik asosida borishi aniqlanadi. 4 soat davomida ishchini ish qobiliyati xisobiga kamaysa, xuddi shu charchash xisobiga baxtsiz xodisalar ham vujudga keladi.
Ishchining ish sharoitida shikastlanishga ta’sir ko’rsatib, baxtsiz xodisaga olib kelishi mumkin bo’lgan sabablarni 2 rasmda ko’rsatilgan sxema asosida izohlash mumkin.
1. Tashkiliy sabablar. Sanoat korxonalarida loyixalash vaqtida yo’l qo’yilgan xatolar, ishchi va xizmatchilarni xavfsiz ishlash usullariga o’rgatilmaganligi, instruktaj noto’g’ri o’tkazilganligi, ishchilar mehnatidan mutaxassisligi bo’yicha foylanmaslik, xavfsiz mehnat qilish texnik nazoratini yo’qligi, noto’g’ri tartib bo’yicha ish olib borish, ishchilarni o’zaro kelishmasdan ish olib borishlari, uskuna –moslamalarni o’rnatishda loyixa talabidan chetga chiqish, texnologik jarayonlarni buzilishi, mehnat qilish va dam olish rejimlarining buzilishi, ish joylarini noto’g’ri rejalash, korxona maydoni va yuzasida yo’lka va o’tish joylarini noto’g’ri joylashtirish, ish joylarini noto’g’ri tashkil qilish, nobob ish qurollaridan foydalanish. Shaxsiy muhofaza vositalari va aslaxlarinining ish sharoitga to’g’ri kelmasligi, to’siqilarni yo’qligi, xavf xaqida ogohlatiruvchi belgilarni bo’lmasligi yuqoridagi sabablarga misol bo’ladi.
2. Texnik sabablar. Dastgoxlar, ish qurollari, yordamchi vositalar, xarakatlanuvchi va yuk ko’taruvchi qismlarni kamchiliklari, uskuna moslamalarni ayrim qismlarni sinib yoki uzilib ketishi, texnologik jarayonlarni nomukammalligi, to’siq qurilmalari va himoyalovchi vositalarning puxta bo’lmaganligi va boshqalar misol bo’ladi.
3. Sanitar-gigienik sabablar. Metereologik sharoitni qoniqarsiz bo’lishi, korxonalardagi havo muhitini changlanganligi, zararli muhitda moddalarni mavjudligi, ish joyi, o’tish yo’llarini, maydonni normada yoritilmaganligi, shovqin va tebranish mavjudligi, ishlab chiqarish xonalari va sanitar-mayishiy xonalarni etarli emasligi, talabga javob bermasligi, Shaxsiy gigiena talab va qoidalariga rioya qilmaslik misoldir.
4. Psixofiziologik sabablar. Ishchi psixologik rejimini buzilishi, charchash, kasallik xolatlari, tanadagi fizik kamchiliklar, oilaviy notinchlik, ish jamoasida kelishmovchilik, avvalgi kasallik alomati ta’siri va boshqalar misol bo’ladi.