52
Balanslar, qoidaga ko’ra, ehtiyojlar va ularga mos keluvchi resurslarning
mavjudligi yoki manbalarini o’z ichiga oluvchi, o’z aro moslashuvchi jadval
shaklida tuziladi.
Balans usuli me’yoriy usuli bilan birgalikda qo’llaniladi. Me’yoriy usulida
resurslarni sarflashning yo’l qo’yish mumkin bo’lgan eng yuqori va eng quyi
chegaralari aniqlanadi. Bunda ishlab chiqarishni rejalashtirish va tashkil etishda
me’yor va me’yoriy kabi tushunchalardan foydalaniladi.
Me’yor (norma) – belgilangan sifatdagi mahsulot birligi (ish, xizmat)
tayyorlash uchun sarflanuvchi xom-ashyo, material, yoqilg’i, energiya va boshqa
resursladan foydalanishning yo’l qo’yilishi mumkin bo’lgan maksimal yoki
minimal chegarasidir. Agar resurslardan foydalanish me’yorlarini kamaytirish
mahsulot sifatining pasayishiga yoki belgilangan standartlar talablarining
buzilishiga olib keladigan bo’lsa, u holda bu me’yorlarni kamaytirish mumkin
emas.
Me’yoriy – nisbiy kattalik bo’lib, asosan foizlar yoki koeffitsientlar
yordamida aks ettiriladi. U mehnat vositalari va predmetlaridan foydalanish
darajasini, ularning har bir maydon birligi, og’irlik birligi, hajm birligiga
sarflanishini tavsiflab beradi.
Dostları ilə paylaş: