Issiqlik texnikasi

16-rasm. Suv bug'ining h-s diagrammasi
2 7 -§ . Suv bug‘i holatining o ‘zgarish jarayonlari
Suv b u g ‘ining t o ‘yingan va o ‘ta qizigan h o latid ag i m asala la rni 
yechishda h-S diagram m adan yoki jadvallardan foydalanish m um kin 
b o ‘ladi. Chunki ular eng qulay va aniq qiymat beruvchi uslub hisoblanadi. 
Suv b u g ‘ining param etrlarini aniqlashda yanada qulay uslub — grafik 
usuli yordamida suv bug‘i parametrlarini aniqlashdir. Suv bu g ‘i bilan 
b o ‘ladigan har bir jarayonning P-V, T-S, h-s diagrammalarda chizilishini 
k o ‘rib chiqamiz.
58
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

17-rasm. Suv bug'i bilan bo ‘ladigan izobarik jarayon
18-rasm. Suv bug'i bilan b o ‘ladigan izoxorik jarayon
5
20-rasm. Suv bug'i bilan b o ‘ladigan adiabatik jarayon
59
19-rasm. Suv bug'i bilan b o ‘ladigan izotermik jarayon
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

M asalalar
1. Bug‘ning quyidagi holati berilgan: p = 2 M P a va t=340°C. 
h-s 
diagrammasidan foydalanib, entropiya, harorat va bug‘ning qizdirilish 
d a r ^ s i n i aniqlang.
Berilgan:
p= 2 MPa, t=340"C
s-?, v ?
Yechish:
h-s diagram m adan p = 2 M P a bosim va t=340 nC haroratni aniqlab, 
bu chiziqlarni o ‘zaro kesishtiramiz va entalpiyani aniqlaymiz.
h =3110 kJ/kg.
S o lngra entropiyani aniqlaymiz.
S= (kg-K)
Keyin jadval yordamida qizdirilish darajasini aniqlaymiz.
At . = t - t = 3 4 0 -2 1 2 ,3 7 = 1 2 7 ,63°C
qiz 
t 
’ 
5
Bunda tt t o ‘yinish harorati tt= 2 12,37°C
2. Bosimi p= 0 ,8 M P a va quriganlik darajasi x = 0,96 boMgan suv 
bu g ‘ining h x, Sx va vx param etrlarini h-s d iag ra m m a d an foydalanib 
aniqlang. Olingan natijalarni esa ifoda va jadval yordam ida olingan 
natijalar bilan solishtiring.
Berilgan:
p= 0,8 M Pa, x=0,96
h - ?, S -?, v - ?
X 
5 
X 
5 
X
Yechish:
h-s diagrammasiga berilgan qiymatlarni q o ‘yib quyidagi natijalarga 
ega b o ‘lamiz.
h = 2687 kJ/kg, Sx= 6 ,5 kJ/(kg • K), v = 0,3 m-Vkg
3. Bosimi p = 1 0 M P a va quriganlik darajasi x=0,98 b o ‘lgan 1kg nam
bug‘ni t=480°C gacha qizdirish uchun kerak b o ‘ladigan issiqlik miqdorini 
aniqlang.
Berilgan:
p = 10 M Pa, x=0,98, M =1 kg, t=480°C
qv-?
Yechish:
Buning uchun suv bug‘ining h-s diagrammasidan foydalanamiz. p= 10 
M P a va x=0,98 parametrli bu g ‘ uchun h=2765 kJ/kg t o ‘g ‘ri keladi. 
Harorat t=480°C gacha qizdirilganda esa h = 3430 kJ/kg.
60
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Kerak b o ‘lgan issiqlik miqori quyidagi ifodadan topiladi. 
qv = h - h=3430-2765= 665 kJ/kg.
4. Bosimi P = l , 2 M P a va solishtirma hajmi v=0,18 ni3/k g ga teng 
b o ‘lgan suv bug‘ining holatini aniqlang.
Berilgan:
P = 1 ,2 M P a 
V=0,18 m 3/kg 
Suv bug‘ining holati-?
Javob: 0 ‘ta qizigan bug‘.
5. Agar P = 2 M P a va x = 0 ,9 b o ‘lsa, n am bu g ‘ning solishtirma hajm ini 
toping.
Berilgan:
P = 2 M P a 
x= 0,9
V - ?
Javob: Vx= 0 , 089622 m
3
/kg.