Международный
научный
журнал
№
1 (100),
часть
1
«
Новости
образования
:
исследование
в
XXI
века
»
август
, 2022
г
194
BIOTEXNALOGIYA MUAMMOLARI VA YUTUQLARI.
Muhammadiyeva Nozima Adham qizi
Shoimova Shoxida Ro’zimurod qizi
Suyunova Nilufar Ismoil qizi
Raxmatov Jo’rbek Shuhrat o’g’li
Denov Tadbirkorlik va Pedgogika instituti Tadbirkorlik va Boshqaruv
fakulteti talablari (Surxondaryo, Denov
)
Anotatsiya:
Biotexnalogiyani o’rganish bugungi kunda oldimizga qo’ygan asosiy
maqsadlarimizdan biri hisoblanadi. Biotexnalogiya hujayra injeneriyasi, ginetik injeneriya,
mikrobiologiya, mikologiya kabi sohalar bilan bog’liqdir. Beotexnalogiyaning bugungi
kudagi muammo hamda yutuqlari ham sezilarli. Ushbu sohadagi yutuqlar orqali klonlash,
gen va hujayr injeneriyalari ginetik injineriya orqali vujudga kelgan. Biotexnalogiyani juda
qadim zamonlrda vujudga kegan desakxato bo’lmaydi. Xususan insonlar qadim
zamonlardan buyon o’zlari bilmagan holda ongsiz ravishta sutdan qatiq, buxdoydan un va
xamirtutush, mevalardan sharbat, sharb, sika kabi o’zlari uchun kerakli mahsulolarni
tayyorlashgan. Bugungi kunda ushbu sohani rivjlantirish insonlarni vaqtini tejash
maqsadida ushbu mahsulotlar yirik korxonalarda amalga oshirib kelinmoqda. Bundan
tashqari biotexnalogiyadan foydalanib zotdor hamda yangi hayvon zotlarini ko’paytirish
ham yo’lga qo’yilgan. Bu ham biotexnalogiyaning yutuqlridan hisoblanadi.
Kalit so’zlar:
biotexnalogiya, klonlash, transformatsiya, hujayra biotexnalogiyasi,
ginetik injeneriya, mikrobiologiya, ginetik biotexalogiya, hujayra injrneriyasi, membranalar,
imobillashgan fermentlar
Tirik mavjudotlarning hayot jarayonlarini chuqur o’rganish natijasida kashf etilgan
bilimlardan hamda qoida – qonuniyatlardan foydalanib biologik
makro-molekulalar va
organizmlar ishtirokida yaratilgan har qanday texnologiya biotexnologiya deb ataladi.
Biotexnologiyaning paydo bo’lishi qadim zamonlarga borib taqalgan desa bo’ladi.
Insonlar qadim zamonlardan beri biologik jarayonlardan foydalanib ongsiz ravishda sutdan
qatiq, bug’doydan bo’za va xamirturush, meva sharbatlaridan sharob yoki sirka tayyorlash
texnologiyasidan foydalanib kelganlar. Bundan tashqari , zotdor
hayvonlar yoki sifatli
o’simliklar navlarini yaratish asosida ham hayotiy jarayonlarni insonlar tomonidan
muvaffaqiyatli boshqarilishi yotadi. Shunday biologik texnologiyalar
biotexnologiyaning
birmuncha sodda ko’rinishlari bo’lib , ular
an’anaviy biotexnologiya
deb ataladi.
Keyinchalik biologik fanlar, xususan biokimyo , mikrobiologiya va genetika fanlarining
rivojlanishi tufayli birmuncha murakkab bo’lgan, o’ta nozik va unumli
zamonaviy
biotexnologiyaga
asos solindi. DNK ni va organizmlar genini manipulyatsiya qilish (klonlash