Исследование в XXI веке октябрь, 2022 г 840 mahalliy soliqlarni hisoblashning amaldagi holati tahlili
Yüklə 0,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
часть 1 « Новости образования : исследование в XXI веке » октябрь , 2022 г 841 Mahalliy soliqlar va yig‘imlar joriy etilgan paytdan shu kunga qadar ular tarkibidagi o‘zgarishlar nafaqat son jihatdan, shuning bilan birgalikda, mohiyat jihatdan ham keng ko‘lamli o‘zgarishlarga erishildi. Bugungi kunga kelib ularning yangi turlari joriy etildi va amaliyotda samarali qo‘llanilib kelinmoqda. Respublikamiz soliq tizimidagi mavjud mahalliy soliqlar va yig‘imlarga xos bo‘lgan umumiy xususiyatlarning ayrimlari sifatida quyidagilarni qayd etish mumkin: - “mahalliy soliqlar va yig‘imlar mahalliy davlat hokimiyati idoralari tasarrufida bo‘lgan hududlar ehtiyojlari uchun ishlatiladi; - ularning asosiy qismi mahalliy davlat hokimiyati idoralarining bevosita o‘zlari tomonidan joriy etiladi; - ularni huquqiy jihatdan tartibga solishda mahalliy davlat hokimiyati idoralariga bir qadar vakolatlar berilgan bo‘lsada, respublika qonunchiligi bilan ham hisoblashishni talab etadi va boshqalar”[1]. Respublikamizda mahalliy davlat hokimiyati idoralarining asosiy daromad manbai hisoblangan mahalliy soliqlar va yig‘imlar bilan bog‘liq muammolar markazida ularning mahalliy budjetlar xarajatlarini to‘liq miqdorda moliyalashtira olmasligidadir. Shuning uchun ham umumdavlat soliqlaridan mahalliy budjetlarga ajratmalar, ya’ni tartibga solinadigan soliqlardan to‘liq yoki qisman ajratmalar belgilash tizimi amal qiladi va ulardan kelib chiqib mahalliy davlat hokimiyati idoralarining bu boradagi vakolatlari yana bir qadar oshirilgan bo‘lsada, bugungi kunda mahalliy davlat hokimiyati idoralarining soliqlar va yig‘imlar bo‘yicha vakolatlari qonunchilik nuqtai-nazaridan unchalik yuqori hisoblanmasada, amalda esa o‘z hududlarida undiriladigan barcha soliqlar va yig‘imlarni nazorat qilish tizimi amal qiladi. Soliq kodeksiga muvofiq, yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqning soliq to‘lovchilari bo‘lib, soliq solish ob’ekti hisoblanuvchi mol-mulkka ega bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasi yuridik shaxslari va O‘zbekiston Respublikasi hududida ko‘chmas mulkka ega bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasining norezidentlari bo‘lgan yuridik shaxslardir. O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 19-dekabrdagi “O‘zbekiston Respublikasining Soliq kodeksiga o‘zgartirsh va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida” O‘RQ-599-sonli qonuni bilan tasdiqlangan Yangi Soliq kodeksiga muvofiq, 2020-yil 1-yanvardan yuridik shaxslardan olinadigan mol-mulk solig‘i stavkasi 2 foiz miqdorida belgilandi (1-rasm). |