Issn 2223-1617 azərbaycan mġLLĠ elmlər akademġyasi

AMEA Botanika Ġnstitutunun elmi əsərləri, 2015-ci il, XXXV cild
 
 
 
147 
 
Şəkil.2 Balqabaq  yarpaqlarının tilokoid membranlarında  Xl  a msan-GF yavaş fazasının 2,3,4  saat 
reagentlərlə  adaptasiyadan  sonra  dəyişilməsi.    1)  xloramfenikol  (◊),  2)  metilviologen  (■),  3) 
metilviologen→xloramfenikol (▲). 
 
 
Bu fazanın aktivliyi 4 saat adaptasiyadan sonra 28% aşağı düşüb. Oksidləşdirici stres zamanı FSII 
fotosintetik aktivliyini müəyyən etmək üçün balqabaq  yarpaqları MV-lə inkubasiya edilib. FSI akseptor 
tərəfinin  elektron  mediatoru  olan  MV-lə  yaradılan  oksidləşdirici  stress  xloroplastlarda  FSII  aktivliyini 
zədələyərək  O
2
-
  və  H
2
O
2
  əmələ  gəlməsini  kataliz  edib  (1).    MV-nin  zədələyici  təsiri  tez  fazada 
xloramfenikola  nisbətdə  2  dəfə  çoxdur.  T.f  aktivliyi  kantrola  nisbətdə  azalıb,  2  saat  və  həmçinin  4  saat 
adaptasiyada eyni səviyyə müşahidə olunub (şək1).  Y.f  2 saat adaptasiyadan sonra aktivliyini 27% qədər 
itirib,  lakin  kontrolla  müqayisədə  4  saata  qədər  50%  bərpası  müşahidə  olunub  (şək2).  Yarpaqlar 
metilviologenlə  inkubasiyadan  müəyyən  müddət  sonra  xloramfenikolla  işlənilib  (şək.1və2)  və 
xloramfenikolun  effektinin  ləğv  olunduğdu  müəyyən  olunub.  4  saat  adaptasiyadan  sonra  t.f  və  y.f 
aktivliyinin enməsi göstərilib. Metilviologenin təsiri nəticəsində yaranan superoksid radikalları Q
A
 redoks 
vəziyyətinin  yerini  dəyişməsinə  gətirib  çıxarıb  və  Xl  a  msan-GF  induksiya  əyrilərinin  stasionar 
səviyyəsinin qalxması FSI elektronların ötürülməsinin artmasını göstərib (cədvəl.1).  
 
 
vaxt 
MV 
XF 
MV→XF 
2 
2,2 
1 
2,3 
3 
2,7 
1,1 
1,5 
4 
3 
1 
1,4 
 
Cədvəl.1 
Xl 
a 
msan-GF 
stasionar 
səviyyəsinin 
metilviologen, 
xloramfenikol, 
metilviologen→xloramfenikolla 2,3,4 saat adaptasiyadan sonra dəyişilməsi.   
 
Xloramfenikolun  təsiri  nəticəsində  stasionar  səviyyə  kontrola  uyğun  olub,  lakin  reagentlərin 
birkə  təsirində  bir  qədər  artma  müşahidə  olunub.  (cədvəl.1)    Məlumdur  ki,  xloramfenikol 
xloroplastlarda  zülal  sintezini  ingibirləşdirir  və  ribiloza1.5-di-karboksilaza  fotosintetik  fermentin 
aktivliyini  artırır  və  nəticədə  yarpaqların  işıqdan  asılı  olan  fotosintetik  aktivliyinin  qarşısı  alınır. 
Metilviologenin  təsiri  nəticəsində  əmələ  gələn  ROF  FSII  in  vivo  zədələyir  və  çox  güclü  O
2
-
  və  OH
-
 
əmələ gəlməsi ilə FSII tam bərpasını ingibirləşdirir. Alınan nəticələrdən görünür ki, xloramfenikol Q
A
 
redoks  vəziyyətinin  dəyişilməsinin  göstəricisi  olan  Xl  a  msan-GF  həm  t.f,  həmçinin  də  y.f  tezliyini 
azaldır. Bu da   FSII bərpası və  FSI elektron nəqlinin oksidləşmə balansı ilə müəyyən olunur.
  
Ola 
bilsin belə vəziyyət FSII ingibləşməsini və ya FSI-dən elekrton nəqlinin güclənməsini müəyyən edir. 

---