Issn 2223-1617 azərbaycan mġLLĠ elmlər akademġyasi

AMEA Botanika Ġnstitutunun elmi əsərləri, 2015-ci il, XXXV cild
 
 
 
175 
                             
 
 
ġəkil. 1. İnkişafdan qalmış rüşeym
                              
ġəkil.2. Qarabaq 33sortnümunənin 
etiolizə edilmiş cücərtisində  
kallus hüceyrələri
 
 
    Yaxşı proliferasiya edən kallus kütlələri Calalə, Qudrətli 48, Qarabaq 7 sortnümunələrinin  yetişmiş 
rüşeymlərindən alınmışdır (şək. 3a,3b). Bu sortnümunələrinin etiolizə edilmiş cücərtilərində də kallus 
əmələgəlmə prosesi digərilərlə müqayisədə intensiv gedirdi.   
 
 
                            
 
 
                             a                                                                               b 
ġəkil. 3.  Yetişmiş rüşeymlərdən alınmış kallus toxumaları (a, b) 
 
        Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  hər  bir  genotipin  etiolizə  edilmiş  cücərtilərində  əmələ  gələn  kallus 
toxumaları  yetişmiş  rüşeymlərdən  alınmış  kallus  kütlələrinə  nisbətən  intensiv  proliferasiya  edirdilər 
(şək.  4).  Bunu  etiolizə  edilmiş  cücərtilərdə  endogen  fitohormonların,  əsasən  də  auksinlərin  yüksək 
miqdarda  toplanması  ilə  izah  etmək  olar  [26,  27,  28].  Ədəbiyyatda  dənli  bitkilərin  etiolozə  edilmiş 
cücərtilərin  eksplant  kimi  in  vitro  təcrübələrdə  istifadəsi  haqqında  məlumatın  olmadığından,  biz 
aldığımız nəticələri ədəbiyyat mənbələri ilə müqayisə edə bilmirik. Lakin deyə bilərik ki, bu təcrübə 
kallus  əmələgəlmə  prosesinin  sortdan  asılı  olduğunu  çox  aydın  göstərdi.  Əgər  sortnümunəsinin 
yetişmiş  rüşeymlərindən  kallus  toxumasını  əldə  etmək  mümkün  deyildisə,  bu  nümunənin  etiolizə 
edilmiş  cücərtilərində  də  çox  zəif  proliferasiya  edən  kallus  kütlələri  formalaşırdı  (şək.5)  Kallus 
hüceyrələrinin əmələ gəlməsinə baxmayaraq, endogen fitohormonların ehtimal təsiri nəticəsində [26, 
27, 28] cücərtilərin həm gövdə, həm də kök  sistemlərinin inkişafı davam edirdi. 
                              
 
                        a                                                                                   b 
 
Şəkil 4. Etiolizə edilmiş cücərtilərdə intensiv proliferasiya edən kallus toxumaları (a,b) 

---