Issn 2223-1617 azərbaycan mġLLĠ elmlər akademġyasi

AMEA Botanika Ġnstitutunun elmi əsərləri, 2015-ci il, XXXV cild
 
 
 
61 
Salicornia europea, Kalidium caspicum, Salsola  soda, Halostachys  caspica, Petrosimonia  brachiata 
halofit qumlu səhra və yarımsəhra tipli bitki birlikləri geniş yayılmışdır . 
Xəzər  dənizinin  sahili  Sangaçal  adlanan  bölgədə  sahildən  başlayaraq  quruya  qədər  relyefin 
tədricən yüksəlməsi, su ilə təmasda olan sahil zolağında Carexo campacto-Phraymetum commımusae 
qruplaşmaları  yayılmış,  quraqda  duzun  miqdarının  artması  Salsolo  crassae-Salicornietum  europae 
halofit səhra tipli bitkiliyin inkişafına səbəb olmuşdur. 
Sahilə  yaxın  səviyyədə  olan  relyeflərdə  halofit  bitkilər  (Salsola  soda,  S.crassa,  Salicornia 
europe.  Petrbsimonia  brçtchiata,  Kalidium  caspicum.Suaeda  dendroides,  Haloslachus  caspicus, 
Tamarix  rpmafssima),  və-  onların  əmələ  gətirdiyi  bitki  qruplaşmaları  ilə  bərabər  su-bataqlıq 
birliklərinə də təsadüf edilir. Bunlar əsasən dənizin sahillə vəhdətində çoxluq təşkil edir: Phraymiles 
commımis.  Carey  bontihmfhii.  C.extensa,  Jııncııs  lilloralis,acutus,  J.marillimus,  Bolhoschaenus 
maritimus, Typha anangustifolia.      
Sahilyanı ərazilərə. Çox yaxın (məs. Sanqaçal) məsafədə yarımsəhra və duzlaşmış səhra tipli 
bitki  birlikləri  çoxluq  təşkil  edir:  Artemisia  fragrans,  Salsola  dendroides,  Bromus  japoniıfus,  Zerna 
rubens)rast  gəlinir.  Sahildən  uzaqlaşdıqca  torpaqda  istilik  miqdarı  artığı,  mühitin  isə  turş  mühitdən 
qələvi mühitə doğru dəyişdiyi görünür.    
Nəticə  olaraq,  ekoloji  və  relyef  şəraitinin  fərqli  olması  səbəbindən,  floristik  tərkibin  və  bitki 
birliklərinin fitosenoloji struktur parametrlərinin fərqli olduğu müəyyən edilmişdir. 
 
ƏDƏBĠYYAT 
1.
 
Алиев  Д.А.  Зарастание  морских  вод  в  Западном  Каспии  в  районе  Сальянской  степи  и 
ЛенкоранскойМугани. -  Уч. зап. АГУ, сер.биол. наук, 1964, №3, с. 3-10. 
2.
 
E.M.Qurbanov,  A.A.Axundova.  (2006)    Abşeron  yarımadasında  fitosenozların,  əsas  yem 
bitkilərinin  biokimyəvi  tərkibi  və  səmərəli  istifadəsi.  AMEA  Botanika  İnstitutunun  Elmi 
Əsərləri XXVI cild. Bakı ―Elm‖ səh.240-244. 
3.
 
Əliyev  E.Ə.,  Musayev  M.Q.  AZərbaycan  ərazisində  Xəzərin  çirkləndirilməsi  mənbələri. 
―Xəzər  dənizinin  bioloji  sərvətlərinin  müasir  problemləri,  Azərbaycac  E.T.  balıqcılıq 
təsərrüfatı  İnstitununun  90  illiy  yubileyinə  həsr  olunmuş  beynalxalq  elmi  konfransın 
materialları, Bakı 2003, s. 41-41.  
4.
 
Гахраманова М.Х. экологический анализ  Псаммофитно-литеральной флоры  
Апшеронского полуострова и ее географической связи – Тр. Института  Ботаники  
НАНА  т. XXV, Баку 2004.с.324-327. 
5.
 
Гроссгейм А.А. Анализ флоры Кавказа.- Тр. ин-та Бот. АзФАН СССР, т. 1, Баку, 1936, 
257 с. 
6.
 
Эфендиева Ш.М. Водно-болотная флора и растительность Апшеронского полуострова и 
прилегающих островов. Автореф. дис.. канд. биол. наук, Баку, 1989, 22 с. 
7.
 
Методика полевых геоботанических исследований. М.-Л., 1938, 214 с. 
8.
 
Флора Азербайджана. Изд-во АН АзССР, Баку, т. I-VIII, Баку, 1952-1961 
9.
 
ШахсуваровР.Т.Псаммофитная  растительность  прибретной  полосы  Каспийского  мория 
(Самур-Двичинская  аллювиально-морская  низменность)  .  Автореф.  дис.  канд.  биол. 
наук, Баку, 1994 33 с.