İstehsal xərcləri-Suallar/ İstehsal xərcərinin mahiyyəti

İstehsal xərcləri—-Suallar/

1. 
   İstehsal xərcərinin mahiyyəti
   
2. 
   İstehsal xərclərinin təsnifatı
   

1-ci sual—- İstehsal xərcləri bir sıra iqtisadi kateqoriyaların formalaşmasında əsaslı rol oynamaqla, yəni, qiymət, məmfəət və rəqabəy qabiliyyətini mühüm təcrübi əhəmiyyət daşıyır. Bazar iqtisadiyyatında istehsal xərcləri xüsusi rola malikdir. Beləki, çox saylı əmtəə istehsalı mövcud olduğu şəraitdə istehsal xərclərinin müəyyənləşdirilməsi, məhsulun növlərinə görə müəyyənləşdirilir. Bu baxımdan istehsal xərcləri 2 yerə - daxili və xarici xərclərə ayrılır.

Daxili xərclərə istehsal prosesində müəssələrin özünə məxsus resurslardan istifadəyə çəkilən xərclərdən ibarətdir. Məsələn: Kənd təsərrüfatı müəssələri istehsal ettiyi bəzi məhsulların müəyyən hissəsini toxum kimi saxlamaqla növbəti istehsal dövründə istifadə edir. Məsələn: taxıl məhsulu. Həmçinin istehsal ettiyi yem məhsullarının müəyyən hissəsini heyvandarlığın inkşafına yönəldir. Müssələrin malik olduğu bina və qurğulara, maşın və avadanlıqlara çəkilən xərclərlə daxili xərclərə aid edilir. Xarici xərclərə gəldikdə isə kənardan alınan xammal, yanacaq, gübrələr, elektrik enerjisi, yemlər, muzdla cəlb olunmuş əmək ehtiyatları və nəqliyyata çəkilən xərclər və s. daxildir. Ümumiyyətlə istehsal xərcləri müəssələrin məhsul istehsalı prosesində çəkdiyi bütün xərcləri xarakterizə edir. Digər tərəfdən istehsal xərclərini xarakterinə görə sabit və dəyişən xərclər kimi qruplaşdırmaq olar. Sabit xərclər istehsal prosesində məhsulların müxtəlif növlüyündən, onların kəmiyyətindən asılı olaraq dəyişə bilir. Bir sıra hallarda istehsal xərcləri iqtisadi baxımdan cəmiyyətin hər bir üzvünün həyata keçirdiyi tədbirləri yəni, zəruri olan digər istehsal tələblərini nəzəddə tutur. Bir sıra hallarda hər bir tərəf nəticə etibarilə daha geniş, tədavülə lazm olan digər ünsürlərində, yəni, istehsal prosesinin kənar iştirakçılarınıda bu prosesə cəlb edə bilir. Nəticə etibarilə hər bir tərəf istehsal prosesində bu və ya başqa formada zəruri olan digər, yəni, istehsal prosesinin iştirakçılarınıda cəlb edə bilir. Burada hər bir tərəf çalışır ki, cəlb olunmuş vəsaitlərlə qısa bir dövrdə digər öhtəlikləridə yerinə yetirsin və bu baxmdan istehsal prosesini tam şəkildə idarə etmək qabiliyyətinə sahib olsun.