İSTİLİk energetikasi

1.10. İstilik maşınları
Istilik maşnıları iki qrupa ayrılır:

1. 
   Düz tsikl üzrə işləyən maşınlar (daxili yanma mühərrikləri, buxar və qaz turbinləri).
   
2. 
   Əks tsikl üzrə işləyən maşınlar (soyuducu qurğular, kompressorlar).
   

Düz maşınların mükəmməlliyi termiki f.i.ə. ilə ifadə olunur

olduğundan və eləcədə q₂ sonsuz kiçik, q₁ isə sonsuz böyük olmadığından olur.

Əks maşınlardan ötrü soyutma əmsalı aşağıdakı kimi ifadə olunur

Təcrübədə rast gəldiyimiz maşınların tsiklləri Karno tsiklinə əsaslanmışdır. Karno tsikli iki izotermik və iki adiabatik prosesdən ibarətdir (şəkil 1.16). Həmin şəkildə düz Karno tsikli göstərilmişdir. Karno maşını yalnız qapağı istilikkeçirən silindirdən, porşendən, istilikkeçirməyən F lövhəsindən, E₁ isti və E₂ soyuq mənbələrdən ibarətdir.

1-2 izotermik prosesdə qaza E₁ mənbəyindən q₁ qədər istilik verilir. Həmin prosesin izotermik olması üçün porşen sonsuz kiçik sürətlə hərəkət etməlidir. Adiabatik proses zamanı silindir mənbədən ayrılır və silindir qapağı F lövhəsi ilə örtülür. E₁ mənbədən qaza verilən istilik

3-4 prosesində qazdan E_2­ mənbəyə atılan istilik

Karno tsiklinin termiki f.i.ə. üçün

Ifadəsi alınır ( olduğu asanlıqla isbat olunur).

Qeyd etmək lazımdır ki, eyni temperaturlu bir isti mənbə və eyni temperaturlu bir soyuq mənbə ilə işləyən bütün ideal maşınlardan Karno maşını ən əlverişlidir.

Lakin real Karno maşını ən əlverişsizdir. Ixtiyari tsikl üzrə işləyən ideal maşının f.i.ə. – nın Karno maşınının nisbi f.i.ə. adlanır, yəni

Real maşının f.i.ə. – nın ideal maşının f.i.ə. –na olan nisbəti isə real maşının nisbi f.i.ə. adlanır

(1.70) və (1.71) ifadələrinə görə