Ix боб мушак тўҚимаси (textus muscularis)

Ko`ndalang-targ`il mushakning organ sifatida tuzilishi. Mushakning organ sifatida shakllanishida biriktiruvchi to`qima ham ishtirok etadi. U mushakni parda shaklida o`raydi va qon tomirlar bilan birgalikda mushakning ichiga ham o`sib kiradi. Mushakni sirtdan o`rab turuvchi biriktiruvchi to`qima parda epimiziy yoki fasspya deb ataladi. Mushak ichidagi biriktiruvchi to`qima qatlamlari mushak tolalarini alohida tutamlarga bo`lib, ichki perimiziy deb ataladi.
Biriktiruvchi to`qima tolalari ham bir mushak tolasini nafis to`r shaklida o`raydi. Bu nozik to`r endomiziy nomini olgan. Ichki perimiziy tarkibida yo`naluvchi qon tomirlar tarmoqlanib, har bir mushak tolasini o`rovchi kapillyarlar to`rini hosil qiladi. Mushak tolalariga payning kollagen tolalari tutashadi Bu yerda mushak tolalarining uchlari barmoqsimon o`simtalar hosil qiladi va ular orasiga kollagen tolalar o`sib kiradi.
Mushak to`qimasida shu to`qima uchun xos bo`lgan mioglobin pigmenti joylashadi. Mioglobin ikki qismdan - gem (temir) va oqsil komponenti globindan iborat. Miaglobin mushak fiziolo-giyasida katta rol o`ynaydi. Uning asosiy vazifasi o`zida kislorod saqlash xususiyatidir. Mushak qisqargan paytda knslorodning mushak to`qimasiga kirishi qiyinlashadi, lekin kup miqdorda sarf qilinadi. Bu holda mioglobin o`zida ushlagan kislorodni sarflaydi. Sarkoplazmada mioglobin qancha ko`p bo`lsa, mushak kislorodga shuncha boy bo`ladi.
Ayrim sut emizuvchi hayvonlar mushagida juda ko`p miqdorda g`amlangan kislorod bo`ladi. Masalan, tyulenlarda 47% kislorod mioglobin bilan bog`langan holda bo`ladi, faqat 38% i qonda bo`ladi. Mioglobin mushakka qizil rang berib turadi. Rangiga qarab qizil va oq mushaklar tafovut qilinadi. Qizil mushaklar oq mushakka nisbatan sekin qisqaradi, lekin ayrim hollarda oq mushak (masalan, tovuqning ko`rak mushagi) qizilga nisbatan sekinroq qisqarishi mumkin. Bundan tashqari, har bir qizil mushak tolasida oz miqdorda oq tolalar ham uchrab turadi. Qizil mushak tolalarida oksitslanish protsesslari juda yuqori rivojlangan bo`lib, oq mushak tolalarida esa, modda almashinuv protsessi ko`proq anaerob glikoliz shaklida boradi.