Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

Fayl va kataloglar.

Magnit disklarda ma’lumotlar fayllarda saqlanadi. Fayl - diskning ma’lum nom bilan ataluvchi sohasi bo‘lib, unda ma’lumot saqlanadi. Masalan, dastur va hujjat matnlari, bajarilishi mumkin bo‘lgan dastur va xokazolar. Fayllar ikki xil bo‘ladi -matnli, ikkilik tizimidagi.

Matnli fayllar foydalanuvchi o‘qishi uchun mo‘ljallangan. Har - bir fayl nom va kengaytgichga ega. Nom 1 dan 8 tagacha kengaytgich 1 dan 3 tagacha belgiga ega bo‘lishi mumkin (Windowsning yangi versiyalari bundan mustasno). Nom va kengaytgich nuqta bilan ajratiladi.

Masalan. Command. com

autoexec. bat
letter. txt
nom kengaytgich

Odatda kengaytgich bo‘lishi shart emas. Ammo kengaytgich qoidaga ko‘ra, faylning mazmunini tasvirlaydi.

Ko‘pchilik dasturlar kengaytgichni o‘rnatadilar va kengaytgichga qarab faylni qaysi dastur hosil qilganligini aniqlash mumkin. Masalan:
* .com, .exe - bajarishga tayer dasturlar
* .bat - buyruq fayllar
* .pas - Paskal dasturining matn fayllari
* .for - fortrandagi dastur matni fayli
* .bak- faylni o‘zgarishdan avvalgi nusxasi
* .txt, .doc - matnli fayl (* - fayl nomi)
Agar faylni o‘zgartirish jarayonida hatoga yo‘l qo‘yilgan bo‘lsa yoki fayl o‘chirilgan bo‘lsa, .bak kengaytgichli fayl yordamida uni tiklash mumkin.


Kataloglar

Fayl nomlari magnit disklarda qayd qilinadi. Katalog fayl nomlari, ularning hajmi, yozilish vaqti haqidagi ma’lumotlarni saqlovchi diskdagi maxsus joy. Agarda katalogda faylning nomi bo‘lsa, u holda fayl shu katalogda joylashgan bo‘ladi. Har bir magnitli diskdagi kataloglar soni bir nechta bo‘lishi mumkin. Har bir katalog ma’lum bir nom bilan nomlanadi. Katalog nomi fayl nomi kabi yozilish tartibiga ega. Katalog boshqa katalogda qayd qilinishi ham mumkin. Agar X katalogi Y katalogida qayd qilingan bo‘lsa (ya’ni X katalogi Y katalogida joylashsa), u holda, X - ichki (tub) katalog, Y - tashqi (bosh) katalog hisoblanadi. Har bir magnitli diskda bosh yoki tub katalog bo‘ladi, unda fayllar va 1-bosqichdagi ichki kataloglar qayd etiladi. 1-bosqichdagi kataloglarda fayllar va 2-bosqich fayl kataloglari qayd etiladi va hokazo.

Natijada magnitli diskda kataloglarning daraxtsimon tuzilishi hosil bo‘ladi.
manual.chi
CHI
katalogi manual.bac
Tub
katalog DOS paper.doc
katalogi

paper.bak

autoexec.bat