Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

4. Norton Commander haqida umumiy ma’lumot va uning imkoniyatlari.

NC dasturi "Peter Norton Computing" firmasining maxsuli bo‘lib, uning vazifasi MS-DOS OC bilan ishlashni yengillashtirishdan iborat. Bu dastur fayllar va direktoriyalar bilan asosiy amallarni qidirish va nusxa ko‘chirish, qayta nomlash, o‘chirish kabilarni soddaroq va qulayroq va yaqqol bajaradi. Shunday qilib, NC operatsion tizim vazifalarini bajaradi va uning imkoniyatlarini kengaytiradi. MS DOS komandalari bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri - NC dan chiqmasdan turib ishlash mumkin.

- diskdagi kataloglar ro‘yxatini yaqqol ko‘rsatadi;
- diskdagi kataloglar daraxtini ko‘rsatish, kataloglarni yaratish qayta nomlash, o‘chirish komandalarini bajaradi;
- fayllar nusxasini ko‘chirish, arxiv fayllar, ma’lumotlar bazasi matnlarini ko’rish, matnli fayllarni tahrirlash imkoniyatiga ega;
- MS DOS ixtiyoriy komandasini va xokazolarni bajaradi.
NC dastursini ishga tushirish uchun DOS ning komandalar satrida klaviaturadan nc lotin xarflarini terish kerak
Ekranning yuqori qismida 2 qavatli xoshiya bilan chegaralangan 2 ta to‘g‘ri burchakli darchalar xosil bo‘ladi. Bu darcha odatda "panel" deb ataladi. Panellar tagida DOSning komandalar satri joylashadi. Oxirgi satrda esa NC funktsional tugmachalarining vazifasini eslatuvchi satr joylashadi.


DOS komandalarini ishga tushirish

DOS komandasini bajarish uchun uni klaviaturadan kiritilib, (Enter) tugmachasi bosiladi.

NC panelidagi joriy faylni komandalar satriga (Ctrl) + (Enter) tugmachalari chiqaradi.


NC dan chiqish

NC dan chiqish uchun (F10) tugmachasi bosiladi. Ekranning o‘rtasida quyidagi savol paydo bo‘ladi.

Do you want to quit the Norton Comander? (Yes, No)
(Siz Norton Commander dan chiqmoqchimisiz?)
Agar chiqmoqchi bo‘lsangiz (Enter) yoki “Y” ni, aks holda (Esc) yoki “N” ni kiritasiz.


5. NC da funktsional tugmachalar

NC panellarini boshqarish - NC panellarini boshqarish uchun tugmachalarning quyidagi majmuidan foydalanish mumkin:

[TAB] - joriy panelni o‘zgartiradi.
[ctrl] - [o] - ekrandagi panelni o‘chiradi va chiqaradi.
[ctrl] - [p] - joriy bo‘lmagan panelni o‘chiradi va chiqaradi.
[ctrl] - [u] - panellar o‘rnini almashtiradi.
[ctrl] - [f1] - chap panelni o‘chiradi va chiqaradi.
[ctrl] - [f2] - o‘ng panelni o‘chiradi va chiqaradi.
[Alt] - [f1] - chap paneldagi disklar ro‘yxatini chiqaradi.
[Alt] - [f2] - o‘ng paneldagi disklar ro‘yxatini chiqaradi.

NC fayllar nomini kichik xarflarda, katalog nomlarini bosh xarflar bilan keltiradi.

NC fayllar haqidagi ma’lumotlarni quyidagi tartibda chiqaradi - nomlar, kengaytgichlar bo‘yicha alfavit tartibda, yozilgan kun vaqt va hajm kamayishi tartibida. Ma’lumot chiqish tartibini o‘zgartirish quyidagicha amalga oshiriladi.
[ctrl] - [f3] - nom bo‘yicha tartiblaydi.
[ctrl] - [f4] - kengaytgich bo‘yicha tartiblaydi.
[ctrl] - [f5] - vakt bo‘yicha tartiblaydi.
[ctrl] - [f6] - hajm bo‘yicha tartiblaydi.
[ctrl] - [f7] - kataloglarning tartiblanmagan ro‘yxatini beradi.
[Alt] - [f1] - chap panelda ko‘rsatilgan diskni tanlaydi.
[Alt] - [f2] - o‘ng penelda ko‘rsatilgan diskni tanlaydi
[Alt] - [f3] - matnli faylni tezroq topadi.
[Alt] - [f4] - faylni tashqi tahrirlagichlar yordamida tahrirlaydi.
[Alt] - [f5] - ajratilgan faylni arxivga joylaydi.
[Alt] - [f6] - arxivdagi faylni qayta tiklaydi.
[Alt] - [f7] - diskdagi faylni qidiradi.