Ызбекистон республикаси олий ва ырта

 
S
p
 = S / I
j 
Ushbu formula bo‘yicha amalga oshirilgan hisob-kitoblar pul mablag‘larining 
o‘sish jarayonida uning inflyatsion tarkibiy qismi hisobga olinmagan holda pul 
mablag‘larining kelajakdagi real qiymatini aniqlashga imkon beradi. 
Agarda bu jarayonda real foiz stavkasi va kutilayotgan inflyatsiya sur‘atini 
ajratib ko‘rsatish mumkin bo‘lsa, unda pul mablag‘larining real qiymatini quyidagi 
formulaga asosan aniqlash mumkin bo‘ladi: 
 
S
p
= R 

 ((1+i)/(1+T
j
))
n
. 
 
Misol.
 Quyidagi shartlarga ko’ra investitsiya qilinayotgan pul mablag’larining 
kelajakdagi real qiymatini aniqlash lozim bo’lsin: investitsiya hajmi - 200 mln. so’m; 
investitsiyalash muddati - 2 yil; inflyatsiyani hisobga olgan holda foiz stavkasi – 
yiliga 30%; kutilayotgan inflyatsiya sur’ati yiliga 20%. Ushbu ko’rsatkichlarni 
formulaga qo’yib, quyidagiga ega bo’lamiz: 
S
p
 = 200 x ((1+0.30)/( 1+0.20))
2
 =234,7 mln.so’m. 
2. Inflyatsiyani hisobga olgan holda real foiz stavkasini normalashtirish, pul 
mablag‘larini o‘stirish yoki diskontlash uchun foydalaniladi va quyidagicha 
aniqlanadi: 

---

132 
 
J
p 
= J – T
j 
bu erda
J
p
- real foiz stavkasi; 
J – pul bozorida vujudga kelgan inflyatsiyani hisobga olgan holda nominal foiz 
stavkasi. 
Pul mablag‘larini real foiz stavkasi bo‘yicha o‘stirish jarayonida pul 
mablag‘larining kelajakdagi real qiymatini aniqlashda uch xil vaziyatga duch kelish 
mumkin: 
a) J 
q
T
j
. Bu vaziyatda pul mablag‘larining real qiymatining o‘sishi yuz 
bermaydi, chunki ularning o‘sishi inflyatsiya bilan bir xil bo‘ladi; 
b) J > T
j
. Bu vaziyatda pul mablag‘larining real qiymati inflyatsiyaga qaramay, 
o‘sib boradi; 
v) J < T
j
. Bu vaziyatda pul mablag‘larining real qiymati pasayib boradi, ya‘ni 
investitsiyalash jarayoni zarar keltiradi. 
3. Inflyatsiyani hisobga oluvchi investitsiya daromadi darajasini shakllantirish 
«inflyatsiya mukofoti» (inflation Premium) hajmini aniqlashni nazarda tutadi. Bu 
mukofot hajmi inflyatsiya natijasida investorning real daromad summasini 
yo‘qotishining o‘rnini bosishga qaratilgan bo‘lib, quyidagi formulaga asosan 
hisoblanadi: