Ызбекистон республикаси олий ва ырта

S
s
=P

(1+i)
n
 
Mos ravishda foiz summasi (J
c
) bu holatda quyidagi formula bo‘yicha topiladi: 
J
s
= S
s
 – P 
 
Misol.
Quyidagi shartlarga ko’ra qo’yilmaning kelajakdagi qiymati va 
murakkab foiz summasini hisoblash zarur: qo’yilmaning boshlang’ich qiymati - 1000 
so’m. Foiz stavkasi har chorak uchun 20%; investitsiyalash muddati – bir yil. Ushbu 
ko’rsatkichlarni formulaga qo’yib, quyidagiga ega bo’lamiz: 
S
s
 =1000 x (1+0,2)
4 
=
 
2074 so’m; J
s
 =2074-1000=1074 so’m. 
Murakkab foizlar bo‘yicha (R
s
) diskontlash jarayonida pul mablag‘lari hozirgi 
qiymatini hisoblashda quyidagi formula qo‘llanadi: 
 
P
s
=S/(1+i)
n
. 
Mos ravishda diskont summasi (D
c
) bu holatda quyidagi formula bo‘yicha 
topiladi: 
D
s
 = S - P
s
. 
 
Misol
. Quyidagi shartlarga ko’ra bir yil uchun pul mablag’lari haqiqiy 
qiymati va murakkab foizlar bo’yicha diskont summasini topish kerak bo’lsin: pul 
mablag’larining kelajakdagi qiymati -1000 so’m; murakkab foiz bo’yicha 
foydalaniladigan diskont stavkasi har chorak uchun 20%. Ushbu ko’rsatkichlarni 
formulaga qo’yib, quyidagiga ega bo’lamiz: 
P
s
=1000/(1+0,2)
4 
= 482 so’m, D
s
 = 1000 – 482 = 518 so’m.
 
(1+i)
n
va 1/(1+i)
n
ko‘paytiruvchilar mos ravishda o‘sish ko‘paytiruvchisi va 
murakkab foizlarni diskontlash ko‘paytiruvchisi deb ataladi. Matematik usullar bilan 
aniqlangan o‘sish va murakkab foizlarni diskontlash ko‘paytiruvchilarini hisobga 
olgan holda maxsus jadvallar ishlab chiqilgan bo‘lib, ular yordamida belgilangan foiz 
stavkalari va to‘lov davri soni bilan pul mablag‘larining hozirgi yoki kelajakdagi 
qiymatini aniqlash oson bo‘ladi.