Ызбекистон республикаси олий ва ырта

 
 
12.2. Inflyatsiyani baholash 
 
Investitsiya amaliyotida inflyatsiya omili bilan muntazam hisoblashishga 
to‘g‘ri keladi. U vaqt o‘tishi bilan pul mablag‘lari qiymatini pasaytirib boradi. 
Inflyatsiyaning (o‘rtacha narxlar indeksining) o‘sishi mos ravishda pulning xarid 

---

131 
qobiliyatini pasayishiga olib keladi. 
Inflyatsiyani hisobga olgan holda investitsiya jarayonlarida pul oqimlarini 
to‘g‘rilash bilan bog‘liq hisob-kitoblarda ikkita asosiy tushuncha – pul 
mablag‘larining nominal va real (haqiqiy) qiymatidan foydalanish qabul qilingan. 
Nominal qiymat pul mablag‘larining kattaligini pulning xarid qobiliyatidagi 
o‘zgarishlarni hisobga olmagan holda baholashni ifodalaydi. 
Real qiymat esa pul mablag‘lari kattaligini inflyatsiya jarayoni natijasida 
pulning xarid qobiliyatini yo‘qotishini hisobga olgan holda baholashni nazarda tutadi. 
Bunday baholashni pul mablag‘larining kelajakdagi qiymatini aniqlashda ham, 
hozirgi qiymatini aniqlashda ham qo‘llash mumkin. 
Investitsiya faoliyati bilan bog‘liq moliyaviy-iqtisodiy hisob-kitoblarda 
inflyatsiya quyidagi holatlarda hisobga olinadi va baholanadi:
1)
pul mablag‘larining o‘sgan qimatini to‘g‘rilashda;
2)
diskontlash uchun foydalaniluvchi foiz stavkasini inflyatsiyani hisobga 
olgan holda shakllantirishda;
3)
inflyatsiya sur‘atlarini hisobga olgan holda investitsiya daromadlari 
darajasini shakllantirishda. 
Inflyatsiyani baholash jarayonida ikkita asosiy ko‘rsatkich qo‘llanadi: 
a) inflyatsiya sur‘ati (T
j
) - ko‘rib chiqilayotgan davrda (n) o‘rtacha narx 
darajasining o‘sishini tavsiflaydi va o‘nli kasr bilan ifodalanadi; 
b) inflyatsiya indeksi (I
j
) - ko‘rib chiqilayotgan davrda (n), 1QT
j
ko‘rinishida 
aniqlanadi. 
1. Inflyatsiyani hisobga olgan holda pul mablag‘lari qiymatining o‘sishini 
to‘g‘rilash (korrektirovka qilish) quyidagi formula bo‘yicha amalga oshiriladi: