J. X. Ataniyazov, E. D. Alimardonov xalqaro moliya munosabatlari

236

---

9.2-jadval
Tashkilotga a ’zo mamJakatJar24
Davlatlar
M DH ni tashkil 
etish to‘g ‘risidagi 
bitimning tas- 
diqlanish sanasi 
(1991 yil 
8 dekabrda)
MDHni tashkil 
etish to‘g‘risidagi 
bitimga qaror tas- 
diqianish sanasi 
(1991 yil 
21 dekabrda)
MDH ustavi 
tasdiqlanish 
sanasi
Ш Ozarbay 
jon
imzolanmagan
24 sentabr 
1993 yil
14 dekabr 
1993 yil
*== Arma- 
niston
18 fevral 1992 yil
18 fevral 1992 yil
16-mart 
1994 yil
S H I 
Belorus 
siya
10 dekabr 
1991-yil
10 dekabr 
1991-yil
18 yanvar 
1994-yil
Gruziya
imzolanmagan
3 dekabr 
1993 yil
19 aprel 
1994 yil
■■IQozogMston
23 dekabr 
1991 yil
23 dekabr 
1991 yil
20 aprel 
1994 yil
E iQ irg 'iz is to n
imzolanmagan
6-mart 1992-yil
12 aprel 
1994 yil
Moldaviya
8-aprel 1994-yil
8-aprel 1994-yil
27 iyun 
1994 yil
Я Н Rossiya
12 dekabr 
1991 yil
12 dekabr 
1991 yil
20 iyu 1 
1993 yil
Z U Tojikiston
imzolanmagan
26-iyun 1993 -yi 1
4 avgust 
1993 yil
Ш
Turkma- 
niston
imzolanmagan
26 dekabr 
1991-yil
imzolanmagan
шшшйО ZbekistOn
4 yanvar 1992 yil 4 yanvar 1992 yil
9-fevral
1994-yil
*
Ukraina
10-dekabr
1991-yil
10-dekabr
1991-yil
imzolanmagan
24 http://ru .wikipedia.org/wiki /С Н Г.
237

---

Hozirgi kunda MDH doirasidagi h a m k o rlik n in g iqtisodiy asos- 
larid an shuni a y tish im iz m u m k in k i, M D H davlallari bilan ik k i- 
yoqlarna va shuningdek liar to m o n lam a olib borilayotgan m unosa- 
batlarnin g barcha sohalarida o‘zaro teng huquqli h am k o rlik qilish 
uchun barcha im k o n iya llar mavjuddir. Shu bilan birgalikda M D H
yo rdam ida yangi m ustaqil dav latlarning o‘zaro h am k o rlik qilish- 
lari uchun huquqiy va ta sh k iliy sharoitlar ham yaratib berilm oqda.
M D H doirasida davlatiararo o ‘zaro iqtisodiy h am k o rlik m u- 
n o sab a tlarin in g asosiy yo‘n a lish la ri q u y id a g ilard an iborat:
— M D H doirasid a m aq sad lar a m a lg a oshgunga q ad ar integ- 
ratsiyaga sakrab o‘tm asd an , s e k in -a sta lik bilan erk in iqtisodiy 
hududni tashkil qilish;
— M D H d oirasida savdo-iqtisodiy h am k o rlik sohasidagi salo- 
hiyatni ko 'tarish;
— MDH doirasida tovarlarning erkin h arak atin i t a ’m in la sh , 
o'zaro m an la atli va teng huquqli alo qalarn i ta ’m in la sh h am d a 
boshqalar.
M D H ga a ’zo d avlatlar h am k o rlik alo q a larid a h a m d a iqtisodiy 
integratsiya darajasiga b o g li q holda integratsion ja r a y o n la r n in g
keyingi bosqichlarida va m in ta q a v iy b irlash m alard a qatnashish 
to‘g ‘risida m ustaqil qarorlar qabul q ilishadi, qabul q ilin g a n qaror- 
la rn in g a m a liy bajarilish i esa M D H doirasida sa m a ra li h am kor- 
lik d a namoyon bo‘ladi.
S huningdek , integratsion ja r a y o n la r n in g rivojlanishiga mos 
k elm ayd igan iqtisodiy x arakterga ega bo‘lgan o m illa rn i qu- 
y id a g ila r asosida ko‘rib chiqish m u m k in . Integratsiyanin g asosiy 
elem en tlarid a n bo‘lib, a s ta -s e k in lik b ilan bojxona bojlarini p a- 
s aytirish , q o ‘sh m a ko rxonalar tuzish, tovarlar, x iz m atlar, ishchi 
k u c h i va k a p ita ln in g erkin h arakati uchun shart-sharoit yaratish 
hisoblanadi. Biroq hozirda M D H hududida bojxonalarni jo r iy
etish, k v o ta lar belgilash, o'zaro savdoni litsen ziyalash va b o sh q a­
lar kabi teskari ja r a y o n la r sodir bo‘lm oqda. Bund ay holatga qu- 
yid a g i iqtisodiy sabablar u n d agan : bozorga turli x ild a gi tezkor- 
lik d a g i h a ra k a t, iqtisodiy islohotlarni o ‘tk azish x u su siy atla rid ag i
238

---

tafovut, xom ashyo, oziq-ovqat resurslari va m a la k a li k ad rlar hi- 
lan t a ’m in la n is h n in g turli xil d arajasi. Sobiq ittifoq respublika- 
la r i n a r x la r n i erk in la sh tirish xu su siyati h a m d a n a r x la r darajasi 
b o 'y ic h a s ez ilarli d a ra ja d a farq q ila d i, bu holat resurslarn i bir 
jo y d a n boshqa jo y g a ko‘chib o‘tish iga sabab b o ‘ladi va b u n in g 
n atijasid a b u n g a qarshi bojlar va boshqa ch ek lovlar k iritila d i.
U shbu m u ra k k a b holatga q a ra m a sd a n M D H g a a ’zo bir qator 
m a m la k a t la r p u xta o‘y la n g a n reja asosida h a r a k a t q ilis h la ri n a t i­
ja s id a in te g ratsiy a ja r a y o n la r in in g a s t a - s e k in lik b ilan ja d a lla s h u v i 
y u z a g a k e lm o q d a.