Jabbor оmоnturdiyеv аnvar оmоnturdiyеv hоzirgi O’zbеk аdаbiy tili

Xuddi (go’yo) va -day (-dek) elementlari aslda bog’lovchi emas (bog’lovchi -ki), balki o’xshatish yuklamalari bo’lganligidan, uslubiy talab bilan gapda ikki o’rinda – qo’sha qo’llanmasligi –biri tushib qolishi ham mumkin. Qiyoslaylik: Uning oppoq nozik yuzi quyoshda shu qadar tiniq ko’rindiki, guyo u nurdan yaratilganday. – ...u nurdan yaratil-ganday. – ... guyo u nurdan yaratilgan. Biroq -day, -dek, kabi, singari o’xshatish shakllari bog’lovchi vazifasida kelganda, ergash gap shu vositalar bilan bosh gapga tutashganda, bu vositalarni tushirib bo’lmaydi. Masalan, Qalbim xuddi (guyo) bir narsani sezganday (-dek), uyga jo’nab ketdim gapida xuddi (guyo) shakllarini qo’llanmasligi mumkin, biroq, -day (dek)ning qo’llanishi zarur, chunki u bog’lovchi vazifasida kelgan.
Uslubiy talab bilan chog’ishtirish va o’xshatish ergash gapli qo’sh-ma gaplarning komponentlari turlicha o’rinlashadi.
Agar ergash gap bosh gapga -sa, -guncha, -gan+dan ko’ra, -sh (-ish) dan ko’ra, kabi, singari, -day (-dek) bog’lovchilari bilan biriksa, birinchi o’rinda keladi va shu bog’lovchi vositalar ergash gapning kesimi tarkibida bo’ladi.
-ki orqali biriksa, bosh gap birinchi, ergash gap ikkinchi o’rinda bo’ladi. O’xshatish ergash gap bosh gapning o’rtasida kelishi ham mumkin. Bunda bosh gapning ega tarkibi alohida ahamiyat berib aytilganligi uchun oldinga ko’chiriladi: Onaxon, issiq yelkasiga birov muzdek qo’lini bosgandek, seskanib tushdi (Asq.M.). Yigit, xuddi birov turtgandek, birdan uyg’onib ketdi (P.T.). A'lamning qiyofasi, guyo bulut bosganday, o’zgarib ketdi (O.).
Tahlil namunasi: Kichkinagina bola kuchli bir tuyaning boshiga no’xta urib, uni istagan joyga olib borgani kabi, ta'ma va ochkuzlik ham yomon odamning buyniga arqon solib uni xohlagan joyga sudraydi ("K.D.").
1) ikkita gapdan tuzilgan,
2) birinchi gap ergash gap, ikkinchisi – bosh gap,
3) ergash gap kabi bog’lovchisi orqali bosh gapga birikkan,

4) chizmasi: kabi,