Rivojlanayotgan mamlakatlarning aynan shu guruhlarining tarkibida ham, rivojlanish darajalari o’rtasidagi bog`liqda ham o’zgarishlar vujudga keldi. Jahon iqtisodiyotida ushbu jarayonlar natijasida tabaqalashuv ham ikkita asosiy mintaqada ro’y bergan edi. Mintaqaning bir tomonida ozodlikka erishgan mamlakatlarning ko’proq rivojlanganlari, jumladan, fors ko’rfazidagi bir qator mamlaktlar – Qatar, Quvayt, BAA, shuningdek Osiyo – Tinch okeani mintaqasi va Lotin Amerikasidagi yangi industrial mamlakatlar joylashgan bo’lsa, mintaqaning ikkinchi tomonida esa mutlaqo turg`unlik holatidagi iqtisodiy kambag`al mamlakatlar joylashgandir. Bu kategoriyaga 48 ta mamlakat taalluklidir. Bularga bir qator Afrika mamlakatlarini, jumladan Mozambik (YaIM yiliga kishi boshiga 80 dollar), Efiopiya (100 dollar), Sera Leone (140 dollar), Burundi (180 dollar), Uganda (190 dollar), Chad va Ruanda (200 dollar) kabi davlatlarni kiritish mumkin. Bu guruhga taallukli mamlakatlardan tashkari, guruh ruyxatining yanada quyi qismida joylashagan bir qator Osiyo mamlakatlarini – Nepal (160 dollar), Butan va Vetnam (170 dollar), Mayanma va boshqa davlatlarni ham ko’rsatish mumkin.
Rivojlanayotgan mamlakatlarning aynan shu guruhlarining tarkibida ham, rivojlanish darajalari o’rtasidagi bog`liqda ham o’zgarishlar vujudga keldi. Jahon iqtisodiyotida ushbu jarayonlar natijasida tabaqalashuv ham ikkita asosiy mintaqada ro’y bergan edi. Mintaqaning bir tomonida ozodlikka erishgan mamlakatlarning ko’proq rivojlanganlari, jumladan, fors ko’rfazidagi bir qator mamlaktlar – Qatar, Quvayt, BAA, shuningdek Osiyo – Tinch okeani mintaqasi va Lotin Amerikasidagi yangi industrial mamlakatlar joylashgan bo’lsa, mintaqaning ikkinchi tomonida esa mutlaqo turg`unlik holatidagi iqtisodiy kambag`al mamlakatlar joylashgandir. Bu kategoriyaga 48 ta mamlakat taalluklidir. Bularga bir qator Afrika mamlakatlarini, jumladan Mozambik (YaIM yiliga kishi boshiga 80 dollar), Efiopiya (100 dollar), Sera Leone (140 dollar), Burundi (180 dollar), Uganda (190 dollar), Chad va Ruanda (200 dollar) kabi davlatlarni kiritish mumkin. Bu guruhga taallukli mamlakatlardan tashkari, guruh ruyxatining yanada quyi qismida joylashagan bir qator Osiyo mamlakatlarini – Nepal (160 dollar), Butan va Vetnam (170 dollar), Mayanma va boshqa davlatlarni ham ko’rsatish mumkin.
Ushbu mintaqalar orasida rivojlanayotgan mamlakatlarning qolgan qismlari joylashgandir. Bu ham o’z navbatida, bir xil tipda bo’lmagan guruhdir. Uning tarkibiga kiruvchi mamlakatlar ko’plab ijtimoiy-iqtisodiy ko’rsatkichlar bo’yicha farqlanadi. Bu mamlakatlardan eng rivojlanganlari hozirgi kunda iqtisodiy jihatdan “yangi industrial davlatlar” iqtisodiyotiga yaqinlashib bormoqda. Jumladan, Lotin Amerikasi va Shimoliy Amerika o’rtasidagi farq sezilarli ravishda qisqarmoqda. Shimoliy Amerikaning yalpi milliy maxsuloti Lotin Amerikasining yalpi milliy maxsulotidan 4 marta ko’proqni tashkil etadi (50 yil oldin bu nisbat 10:1 ni tashkil etgan).
Ushbu iqtisodiy rivojlanishdagi farqlarga qaramasdan rivojlanayotgan mamlakatlarning barchasiga xos bo’lgan umumiy xususiyatlarni ham alohida ajratib ko’rsatish mumkin bo’lib, bular qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin:
Rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiyotining ko’p ukladli xarakterga egaligi.
Ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanishi past darajada ekanligi, sanoat, qishloq xo’jaligi va ijtimoiy infrostrukturaning qoloq ekanligi (birinchi guruh, “yuqori kutb” mamlakatlarini hisobga olmaganda).
Ularning iqtisodiy rivojlanishi jahon xo’jaligi tizimiga qaram xolatda ekanligi, kapitalizmni periferik xarakter kasb etishi va boshqalar.
Rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiyoti ko’p ukladli ijtimoiy-iqtisodiy tarkibga asoslanadi. Bir qator mamlakatlarda kapitalistik uklad bilan bir qatorda hamon urug-aymogchilik va patriarxal munosabatlar ham mavjuddir. Rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiyotida davlat va davlat xo’jalik ukladi muhim rol o’ynaydi. Davlat sektorini rivojlantirish bosqichi kapitalistik ishbilarmonlikni kengaytirish siyosati bilan hamoxang olib boriladi. Buning natijasida esa davlat kapitalizmi paydo buladi va rivojlanadi.
Milliy xususiy kapitalistik xo’jalik ukladning rivojlanishi va shakllanishi jamgarish muammolari (ya’ni, pul resurslarining etishmovchiligi) va jamgarilgan mablaglarning sarflanishi xususiyatlariga bog`liqdir. Bu mablaglar asosan savdoga (ichki va tashki), kuchmas mulklarni sotib olishga, mashinalarni ta’mirlashga, sugurtaga, benzin qo’yish shaxobchalariga, taksiga, ya’ni sarmoyalarni aylanishi tez bo’lgan soxalarga yunaltiriladi.
