Jigar sirrozi

JIGAR SIRROZI

• «Davolash fakultetining fakultet va gospital terapiya, tibbiy profilaktika fakultetining ichki kasalliklar kafedrasi» GOSPITAL TERAPIYA V - kurs

Jigar (me’yorida)

JIGAR KESIMDA

JIGAR TO’QIMASI NEKROZ O’CHOQLARI

JIGAR SIRROZI - surunkali progressirlanuvchi kasallik bo'lib jigar parenhima va stromasini zararlab jigar hujayralari distrofiyasi jigar to'qimasi tugunli regenerasiyasi, biriktiruvchi to'qima o'sishi, jigar bo'lakli strukturasining va qon tomir tizimi diffuz o'zgarishi, jigar va taloq retikuloendotelial elementlarning giperplaziyasi, gipersplenizm va jigar funksional buzilishlari bilan kechadigan kasallikdir. Kasallik ko'proq o'rta va qarilik yoshidagi erkaklarda uchraydi.

• JIGAR SIRROZI - surunkali progressirlanuvchi kasallik bo'lib jigar parenhima va stromasini zararlab jigar hujayralari distrofiyasi jigar to'qimasi tugunli regenerasiyasi, biriktiruvchi to'qima o'sishi, jigar bo'lakli strukturasining va qon tomir tizimi diffuz o'zgarishi, jigar va taloq retikuloendotelial elementlarning giperplaziyasi, gipersplenizm va jigar funksional buzilishlari bilan kechadigan kasallikdir. Kasallik ko'proq o'rta va qarilik yoshidagi erkaklarda uchraydi.

ETIOLOGIYASI

• sirroz virusli gepatitdan keyin rivojlanishi mumkin;

• modda almashinuvi buzilganda (qandli diabet, tireotoksikoz)

• surunkali alkogolizmda;

• holestaz natijasida o’t yullarining uzoq vaqt siqilishi va tiqilib qolishi;

• toksik yoki toksiko-allergik gepatitlar oqibatida;

• konstitusional-oilaviy moyillik;

• jigarni ba’zi moddalar bilan surunkali infiltrasiyasi (gemohromatoz, gepatoserebral distrofiya);

• surunkali infeksiyalar fonida, ba’zan - parazitar invaziyalar.

JIGAR SIRROZI

JIGAR SIRROZI

JIGAR SIRROZINING TASNIFI

• I.1956 y. Gavanada qabul qilingan (Kuba)

• Klinikasiga ko'ra:

• a. portal

• b. postnekrotik

• v. biliar

• g. aralash

• 2. Kompensasiyalanganligiga ko'ra:

• a. kompensasiyalangan

• b. dekompensasiyalangan

• Faolligiga ko'ra:

• a. nofaol faza

• b. faol faza

• Bu ishchi tasnif bo'lib, sirrozning turini klinikasi asosida aniqlash mumkin

II 1978 y. Akapulkada qabul qilingan (Meksika)

• Morfologiyasiga ko'ra:

• a. mayda tugunli (mikronodulyar) shakli

• b. yirik tugunli (makronodulyar) shakli

• v. aralash shakli

• g. biliar shakli

• 2. Kompensasiyalanganligiga ko'ra:

• a. kompensasiyalangan

• b. dekompensasiyalangan

• 3.Faolligiga ko'ra:

• a. nofaol faza

• b. faol faza

• Sirrozning turini faqat jigar biopsiyasi asosida aniqlash mumkin

III 1995 y. Los Anjelesda qabul qilingan (AQSh)

• Morfologiyasiga ko'ra :

• a. surunkali gepatit

• b. portal traktda fibroz bo'lishi

• v. jigar bo'lakchasining periportal zonasida fibroz bo'lishi

• g. jigar bo'lakchasining hamma qismida

• d. jigar sirroz

• 2. Kompensasiyalanganligiga ko'ra :

• a. kompensasiyalangan

• b. dekompensasiyalangan

• 3. Faolligiga ko'ra:

• a. nofaol faza

• b. faol faza

• Bu tasnifga ko'ra surunkali gepatit va jigar sirrozi bir hil kasallik. 5 bosqichi aniqlanadi. Bu bosqichlar faqat punksiyali biopsiya yordamida aniqlanishi mumkin.

SIMPTOMLARI

• anoreksiya

• ko'ngil aynishi

• qayt qilish

• diareya

• holsizlik

• isitmalash

• sariqlik

• amenoreya

KASALLIK BELGILARI :

• o'rgimchaksimon teleangiektaziyalar

• kaft eritemasi

• quloq oldi va ko'z yosh bezlarining kattalashishi

• tirnoqlarning o'zgarishi (Myurke chiziqlari,

• terri tirnoqlari)

• «nog'ora cho'plari» ko'rinishida barmoqlarning o'zgarishi

• ginekomastiya

• gepatosplenomegaliya

• assit

• oshqozon ichak tizimi varikoz kengaygan venalaridan qon ketishi

• jigar ensefalopatiyasi

LABORATOR BELGILARI :

• anemiya (qon ketishi natijasida mikrositar, folat defisiti bilan bog'liq makrositar)

• pansitopeniya (gipersplenizm),

• giponatriemiya

• gipokaliemiya bilan bog'liq alkaloz

• glyukoza metabolizmining buzilishi

• gipoalbuminemiya.

• HBsAg, anti-HBc, anti-HBs, S va D gepatitlarga antitela

DAVOLASH

• qichishishni bartaraf etish uchun holestiramin 4 g ichishga ovqatdan keyin

• vitamin K 10 mg mushak orasiga kuniga 3 mahal (keyinchalik oyiga 1 marta).

• vitamin D 100 000 ed mushak orasiga har 4 hafta, plyus 1 g kalsiy ichishga osteoporozda

• vitamin A 25 000-50 000 ed har kuni 100 000 ed mushak orasiga har oyda, va sink 220 mg ichishga

• vitamin E 10 mg dozada mushak orasiga yoki ichishga har kuni.

• kortikosteroidlar, D-penisillamin, azatioprin

• ursodezoksiholat kislota kuniga 12-15 mg/kg ichishga

• jigar transplantasiyasi — kasallik terminal bosqichida

JIGAR ETISHMOVCHILIGI -

• Jigar parenhimasi o'tkir yoki surunkali zararlanishi natijasida jigarning bir yoki bir necha funksiyasi buzilishi bilan harakterlanuvchi simptomokompleks

ETIOLOGIYASI

• viruslar

• infeksion kasalliklar

• dori vositalari

• jigar kasalliklari

• alkogol isteъmol qilish

• sanoat toksinlari, mikotoksinlar, aflotoksinlar tasiri

• yurak etishmovchiligi

• endogen toksik gepatozlar

PATOGENEZ

• jigar etishmovchiligi gepatositlarning distrofiyasi va tarqalgan nekrobiozi, hamda fibroz va portokaval anastomozlar rivojlanishi bilan tushuntiriladi. bu anastomozlar orqali qonning salmoqli qismi jigarni chetlab o'tgan holda darvoza venalaridan kavak venalarga, keyin arterial tizimga tushadi. bu holat jigarning ichakdan so'rilgan zararli moddalarni dezintoksikasiyalashdagi ishtirokini yanada kamaytiradi.

KLINIK KO'RINISHI

• distrofiya va atrofiya sindromi, nevrit rivojlanishi, anemiya;

• isitma sindromi – tana haroratinining 380 C, hatto 400C gacha ko'tarilishi, leykositar formulaning chapga siljishi, septik holat, bakteriemiya, jumladan haqiqiy ichak bakteriemiyasi

• sariqlik sindromi – sariqlik avj olishi bilan kechuvchi massiv nekroz

KLINIK KO'RINISHI (davomi)

• endokrin buzilishlar sindromi – urg'donlar atrofiyasi, bepushtlik, ginekomastiya, soch to'kilishi, sut bezlari va bachadon atrofiyasi, teleangiektaziyalar paydo bo'lishi va tezlik bilan kattalashishi, palьmar eritema, «oq tirnoqlar fenomeni»

• gemodinamika buzilishi sindromi– diffuz vazodilatasiya, shish-assitik sindrom

• mahsus jigar hidi aniqlanishi

• gemorragik diatez

JIGAR ETISHMOVCHILIGI BOSQICHLARI

• Prekomatoz – bemor shahsiyatining o'zgarishi, qo'zg'alish, agressivlik. Jigar kichiklashishi avj oladi, albumin, aminotransferazalar faolligi, gamma-globulinlar miqdori kamayadi. Sariqlik, gemorragiyalar ko'payib boradi, jigar hidi.

• Koma bosqichi – uyquchanlik, bo'shashish, tana harorati ko'tariladi, ad pasayishi, gemorragik sindrom, tahikardiya leykositoz, patologik reflekslar, mushaklar rigidligi.

TASHHISLASH

• anamnez

• klinik ko'rinishi

• biohimik analizlar

• ensefalografik o'zgarishlarga asoslanadi

DAVOLASH

• Davolashning samaradorligi past. Og'ir jigar etishmovchiligi bo'lgan bemorlar har soatda shifokor nazoratiga muhtojlar

• Parhez – oqsil miqdorini keskin kamaytirish, oqsil miqdorining keskin kamaytirish kuniga 30-40 g/sut gacha, yog'larni 60 g gacha va uglevodlarni kuniga 200 g gacha cheklash, polivitaminlar, sut-qatiq mahsulotlari.

DAVOLASH(davomi)

• intoksikasiya bilan kurashish

• gemostatiklar

• diuretikdar

• ensefalopatiyada preparatы, ammiak metabolizmini kchaytiruvchi vositalar

• davolashning ekstrakorporal usullari: plazmaferez, gemodializ, gemo- va limfosorbsiya, qonning perfuziya

• giperbarik oksigenasiya seanslari

• laktulozani qo'llagan holda tozalovchi huqna qo'yish

• tuzli surgi dorilar

• laktuloza

• elektrolitli komada qonning elektrolitli tarkibini meyoriga keltirish