Jism yo’lining to’rtdan uch qismini х = 60 km/soat tezlik bilan, yo’lning qolgan qismini esa х = 80 km/soat tezlik bilan bosib o’tdi. Harakatning o’rtacha tezligini toping


Oy sirtidagi og‘irlik kuchining tezlanishini Yer sirtidagi og‘irlik kuchining tezlanishi bilan taqqoslang.  151



Yüklə 170,18 Kb.
səhifə6/10
tarix25.09.2023
ölçüsü170,18 Kb.
#148315
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
1. Jism yo’lining to’rtdan uch qismini х 1 60 km soat tezlik b-fayllar.org

150.Oy sirtidagi og‘irlik kuchining tezlanishini Yer sirtidagi og‘irlik
kuchining tezlanishi bilan taqqoslang. 


151.Yerdan Oyga olib borilgan matematik mayatnikning tebranish davri
qanday o’zgaradi?

152.Jism Yerning sun’iy yo’ldoshi sifatida, uning atroflda aylana bo’ylab


harakat qilishi uchun, Yer sirtidan jismga gorizontal yo’nalishda berilgan 
tezlik, ya’ni birinchi kosmik tezlikning son qiymati topilsin.




153.Jism Yerning tortishini engib, undan har doim uzoqlab bora olishi uchun
Yer sirtidan jismga berilgan tezlik, ya’ni ikkinchi kosmik tezlik topilsin.


154.Yer orbita bo’ylab harakatidagi chiziqli tezligi topilsin. Yerning orbitasi
aylana shaklida deb hisoblansin.


155.Yer
sirtidan 200 km balandlikda aylana orbita bo’ylab 
harakatlanayotgan Yerning sun’iy yo’ldoshiga ta’sir qiluvchi markazga intilma
tezlanish topilsin. 


156. Mars planetasining Fobos va Deymos deb ataluvchi ikkita yo’ldoshi
bor. Bulardan biri Marsning markazidan R
1
=9500 km oraliqda, ikkinchisi 

R
2


=24000 km oraliqda joylashgan. Bu yo’ldoshlarning Mars atrofida aylanish 

davri topilsin.




157. Yerning sun’iy yo’ldoshi ekvator tekisligida aylana orbita bo’ylab 
g‘arbdan sharqqa tomon harakatlanadi. Yo’ldosh kuzatuvchiga qo’zg‘almas
turgandek ko’rinishi uchun, u Yer sirtidan qanday balandlikda bo’lishi kerak? 


158. Oyning sun’iy yo’ldoshi Oy sirtidan 20 km masofada aylana orbita
bo’ylab harakatlanadi. Bu yo’ldosh harakatining chiziqli tezligi hamda uning 
Oy atrofida aylanish davri topilsin.

159. Oy uchun birinchi va ikkinchi kosmik tezliklarning son qiymatlari
topilsin. 


160. Jism og‘irlik kuchining tezlanishi bilan uning Yer sirtidan balandligi
o’rtasidagi bog‘lanish topilsin. Qanday balandlikda og‘irlik kuchining 
tezlanishi Yer sirtidagi og‘irlik kuchi tezi inishining 25% ini tashkil qiladi?

161.Yer atrofida aylana trayektoriya bo’ylab harakatlanayotgan Yer sun’iy
yo’ldoshining kinetik energiyasi uning gravitatsion potensial energiyasidan 
necha marta kichik?

162. Jismni Yer sirtidan h chuqurlikka tushirilgandagi og‘irlik kuchi
tezlanishning o’zgarishi topilsin. Qanday chuqurlikda og‘irlik kuchuning 
tezlanishi Yer sirtidagi og‘irlik kuchining tezlanishining 25% ini tashkil qiladi?
Yerning zichligi o’zgarmas deb hisoblansin. 


163.Agar tog‘ cho’qqisida va shaxtaning tubida mayatnikning tebranish
davri bir xil bo’lsa, tog‘ning H balandligi bilan shaxtaning h chuqurligi 
orasidagi munosabat qanday?
164.Halqa bilan moddiy nuqtaning orasidagi o’zaro ta’sir F kuchining
ifodasi, moddiy nuqta halqa o’qida va uning Lmax masofada turganda, maksimal
qiymatga ega bo’ladi. Halqa markazidan L=0,5 L max masofada turgan halqa bilan
moddiy nuqta orasidagi o’zaro ta’sir kuch maksimal ta’sir kuchdan necha marta
kichik bo’ladi? 
165.Uzunligi L=0.5 m va massasi m=0.2 kg bo’lgan ingichka to’gri sterjenni 

uning bir uchidan ℓ =0.15 m masofada yo’tgan sterjen nuqtasi orqali o’tib


unga perpenendikular bo’lgan o’qqa nisbatan inersiya momenti nimaga teng? 
166.Sharni uning sirtiga urinma ravishda o’tkazilgan o’qqa nisbatan inersiya


momenti aniqlansin. Sharning radiusi R=0.1 m, uning massasi esa m =5 kg.


167.Silindrik muftaning uning simmetriya o’qi bilan mos keluvchi o’qqa 
nisbatan inersiya momenti aniqlansin. Muftaning massasi m=2 kg, ichki
radiusi r=0.03 m, tashqi radiusi esa R=0.05 m. 
168.Diametri D=12 sm va massasi m=3 kg bo’lgan silindr gorizontal tekislikda
yon sirti bilan yotibdi. Silindrni tekislik bilan kontakt chizig‘i orqali o’tuvchi 
o’qqa nisbatan inersiya momenti aniqlansin.
169.Massasi m=5 kg va radiusi R=0.02 m bo’lgan valni uning simmetriya 
o’qiga parallel bo’lgan va undan

a
=10 sm uzoq masofada joylashgan o’qqa 
nisbatan inersiya momenti aniqlansin.
170.Radiusi R=0.5 m va massasi m=3 kg bo’lgan ingichka gardishni, uning 
diametrini uchidan o’tib, gardish tekisligiga perpenendikulyar bo’lgan o’qqa
nisbatan inersiya momenti hisoblab topilsin. 
171.Massasi m=10 kg va radiusi R=0.1 m bo’lgan to’liq sharni, uning og‘irlik
markazi orqali o’tuvchi o’qqa nisbatan inersiya momenti aniqlansin.
172.Massasi m=0.5 kg bo’lgan ichi bo’sh sharning urinmaga nisbatan inersiya
momenti aniqlansin. Sharning tashqi radiusi R=0.02 m, ichki radiusi esa r=0.01 
m.
173.Ingichka, uzunligi ℓ bo’lgan sterjenga radiusi R bo’lgan shar shunday 

o’rnatilganki, uning markazi bilan sterjen uzunligiga perpenendikular bo’lgan


aylanish o’qigacha masofa ℓ ga teng. Sharni nuqtaviy massa deb hisoblab, 
uning inersiya momentini aniqlashdagi nisbiy xatolikni toping. Sterjenning
uzunligi ℓ=10 R ga teng, massasi esa sterjen massasidan 10 marta kattadir.
174.Massasi m va radiusi R bo’lgan yupqa diskda uning markazidan teng

a
masofalarda r radiusli n ta yumaloq teshiklar kesilgan. Diskni, uning og‘irlik 

markazi orqali o’tuvchi o’qqa nisbatan inersiya momenti aniqlansin.


175.Radiusi R=20 sm va massasi m=100 g bo’lgan ingichka bir jinsli 
halqaning uning markazidan o’tib, halqa tekisligida yo’tuvchi o’qqa nisbatan
inersiya momenti topilsin. 
176.Massasi m=50 g va radiusi R=10 sm bo’lgan halqaning unga urinma
bo’lgan o’qqa nisbatan inersiya momenti aniqlansin.
177.Diskni diametri d=20 sm, massasi esa m=800 g. Diskni uni biror bir
nuqtasini radiusi o’rtasidan disk tekisligiga perpenendikular ravishda 
o’tkazilgan o’qqa nisbatan inersiya momentini aniqlang.
178.Massasi m=1 kg va radiusi R=30 sm bo’lgan, markazi uning o’qidan ℓ=15 
sm uzoqlikda joylashgan bir jinsli diskda, diametriga teng yumaloq teshik
kesilgan. Hosil bo’lgan jism diskni sirtiga perpenendikular bo’lib, uning 
markazidan o’tuvchi o’qqa nisbatan inersiya momenti topilsin.
179.Massasi m=800 g bo’lgan yassi bir jinsli to’g‘ri burchakli plastinaning 
uning bir tamoni bilan mos keluvchi o’qqa nisbatan inersiya momenti
aniqlansin. Plastinaning massasi uning sirtining yuzasi bo’ylab у=1.2 kg/m
2
sirt

zichligi bilan taqsimlangan.


180.Tomonlri 


a
=10 sm va b=20 sm bo’lgan yupqa plastinkani uning massa 
markazidan o’tuvchi va katta tomoniga parallel o’qqa nisbatan inersiya
momenti topilsin. Plastinani massasi butun yuzasi bo’ylab tekis taqsimlangan 

bo’lib massa zichligi у =1.2 kg/m


2
.

181.Yer sharining o’z aylanish o’qiga nisbatan inersiya momenti va harakat


miqdori momenti topilsin. 
182.R=0,2 m radiusli bir jinsli diskning gardishiga urinma ravishda F=98,l N
o’zgarmas kuch ta’sir qiladi. Aylanma harakat qilayotgan diskka M
ish
=0,5 kG∙m 

ishqalanish kuchning momenti ta’sir qiladi. Agar disk o’zgarmas



=100 

rad/sek
2


burchak tezlanish bilan aylanayotgan bo’lsa, diskning P og‘irligi 

topilsin.


183.1m uzunlikdagi va 0,5 kG og‘irlikdagi bir jinsli sterjen vertikal tekislikda 
o’z o’rtasidan o’tgan gorizontal o’q atrofida aylanmoqda. Agar aylantiruvchi
moment 9,81∙10
2
N∙m ga teng bo’lsa, sterjen qanday burchak tezlanish bilan 

aylanadi?


184.Inersiya momenti J=63,6 kg∙m
2
ga teng bo’lgan maxovik 


=31,4 rad/sek 


o’zgarmas burchak tezlik bilan aylanmoqda. Maxovik tormozlovchi moment
ta’sirida t=20 sek dan keyin to’xtasa, tormozlovchi M moment topilsin. 
185.0,5 m radiusli va m=50 kg massali disksimon g‘ildirakning gardishiga 10
kG urinma kuch ta’sir qiladi.l) G‘ildirakning burchak tezlanishi topilsin. 2) 
Kuch ta’sir qila boshlagandan qancha vaqt o’tgach g‘ildirakning tezligi 100
ayl/sek ga mos keladi? 
186.Inersiya momenti 245 kg∙m
2
ga teng bo’lgan maxovik g‘ildirak 20 ayl/sek 

bilan aylanadi. Aylantiruvchi momentning ta’siri to’xtatilgandan bir minut


o’tgach g‘ildirak to’xtaydi. 1)Ishqalanish kuchining momenti, 2) aylantiruvchi 
moment ta’siri to’xtatilgandan boshlab to g‘ildirak to’xtaguncha uning
aylanishlar soni topilsin. 
187.m=9 kg massali barabanga ip o’ralgan bo’lib. uning uchiga m=2 kg massali
yuk osilgan. Yukning tezlanishi topilsin. Baraban bir jinsli disk deb hisoblansin. 
Ishqalanish hisobga olinmasin.
188.R=0,5 m radiusli barabanga ip o’ralgan, uning uchiga P=10 kG yuk 
osilgan. Agar yukning pastga a=2,04 m/sek
2
tezlanish bilan tushayotgani 

ma’lum bo’lsa, barabanning inersiya momenti topilsin.


189.2 kG og‘irlikdagi disk gorizontal tekislikda 4 m/sek tezlik bilan 
sirg‘anishsiz dumalaydi. Diskning kinetik energiyasi topilsin.
190.6 sm diametrli shar gorizontal tekislikda sekundiga 4 ayl/sek bilan 
sirg‘anishsiz dumalaydi. Sharing massasi 0,25 kg. Sharing kinetic energiyasi
topilsin. 
191.5 ayl/sek ga mos kelgan o’zgarmas tezlik bilan aylanayotgan valning
kinetik energiyasi 60 J ga teng. Shu valning harakat miqdori momenti topilsin. 
192.Bola gorizontal yo’lga chambarakni 7,2 km/soat tezlik bilan g‘ildiratadi.
Chambarak o’zining kinetik energiyasi hisobiga, har 100 m yo’lda 10 m 
ko’tariladigan qirga qancha masofagacha dumalab chiqadi?
193.R=10 sm radiusli mis shar o’z og‘lik markazidan o’tuvchi o’q atrofida 

=2

ayl/sek ga mos tezlik bilan aylanadi. Shaming buchak tezligini ikki marta


orttirish uchun qanday ish bajarish kerak? 
194.Ventilyator 900 ayl/min ga mos tezlik bilan aylanadi. Ventilyator
o’chirilgandan keyin, tekis sekunlanuvchan harakatlanib, to’xtaguncha 75 marta 

aylanadi. Tormozlanish ishi 4,44 J ga teng. 1) Ventilyatorning inersiya


momenti, 2) tormozlash kuchining momenti topilsin. 
195.Inersiya momenti J=245 kg∙m
2
bo’lgan maxovik g‘ildirak 20 ayl/sek bilan 

aylanadi. G‘ildirak aylantiruvchi kuch momentining ta’siri to’xtagandan keyin


1000 marta aylanib to’xtadi. l) Ishqalanish kuchining momenti. 2) aylantiruvchi 
kuch momentining ta’siri to’xtatilgan paytdan g‘ildirakning to’liq to’xtash
paytigacha o’tgan vaqt topilsin. 
196.Maxovik v=10 ayl/sek ga mos o’zgarmas tezlik bilan aylanadi; uning
kinetik energiyasi W
k
=800 kG∙m. Maxovikni aylantiruvchi M=50 N∙m kuch 

momenti uning burchak tezligini qancha vaqtdan keyin ikki marta oshiradi?


197.m=5 kg massali diskning gardishiga urinma F=2 kG o’zgarmas kuch 
qo’yilgan. Kuchning ta’siri boshlangan keyin t=5 sek o’tgach disk qanday
kinetik energiyaga ega bo’ladi. 
198.Og‘irligi 2 kg bo’gan disk gorizontal tezlikda 4 m/sek tezlik bilan
sirg‘nishsiz dumalaydi. Diskning kinetik energiyasi topilsin. 
199.5
.
10

3
kg massali to’dan otilib chiqqan 100 kg li snaryadning kinetik 


energiyasi 7,5
.
10

6
ga teng. Tepganda to’p qanday kinetik enegiya oladi? 


200.Agar vagon buferi prujinani

F

0
=3


.

10
4


N kuch ta’sirida 


l


0

=1sm ga siqilsa,


prujinani 

l=5sm ga siqish uchun zarur bo’lgan ish A ni toping. 

201.m=2kg massali erkin tushayotgan jism t=5sek o’tgandan so’ng qanday W


k

energiya oladi?


202.Bambardimonchi samolyotning o’qchisi ro’paradan uchib kelayotgan qiruvchi 
samolyotga qarab to’pdan o’q uzgan. Agar o’qning massasi m
1
=1kg, tezligi 

v
1


=800m/sek bo’lsa, uning erga va qiruvchi samolyotga nisbatan kinetik 

energiyalari W


k
, W

1
k


ni toping. 

203.Bratek GES ining quvvati suv satzlarining farqi h=96m bo’lganda N=4,5 g BF


bo’libtrubinaning F.I.K.i 

1

=93% ga va ganaratorning F.I.K. 



2


=98,1% ga teng. 

t=1sek vaqt orag‘ida GES dan o’tgan suvning hajmi V topilsin. Suvning zichligi



=1000 kg/m

3
.


204.Hajmi v=200 sm

3
ga teng bo’lgan temir armatura har qavati h=4m bo’lgan 


imoratning n=4 chi qavatiga chiqarilganda qanday potensial energiya W
p
ga ega 

bo’ladi. Temitning zichligi



=7,9

.
10


3

kg/m
3



205.Xonaning balandligi h=3m, xonadagi stolning balandligi esa h


1
=0,75m, stol 

ustida m=5kg li qadaq tosh turgan bo’lsa, uning stolga, polga va shipga nisbatan


potensial energiyasini toping. 
206.Vertikal yo’nalishda yuqoriga otilgan m=200g massali jism t=4sek dan keyin
erga qaytib tushgan bo’lsa, uning eng yuqori nuqtaga chiqqandagi potensial 
energiyasi W ni toping.
207.h= 20m balandlikdan vertikal yo’nalishda v
1
=10m/sek tezlik bilan tushgan 

m=400g massali jism erga v


2
=20m/s tezlik bilan urilgan havoning qaksgilikdagi 

engishdagi A ishni toping.


208.Massasi m=200g bo’lgan v=30m/sek tezlik bilan yuqoriga vertikal otilgan 
jismning harakat boshlangandan t=2sek keyin potensial W
p
va kinetik W

k
energiyalarni toping. 



209.5 ayl/sek ga mos kelgan o’zgarmas tezlik bilan aylanayotgan valning kinetik


energiyasi 60j. ga teng. Shu valning harakat miqdori momenti topilsin. 
210.Gidravlik pressning kichik porsgeniga bosimni uzatuvchi richagining uzun
elkasiga F
1
=100N kuch ta’sir qiladi. Richagning elkalari orasidagi nisbat L

1
/L


2

=9
ha teng. pressdagi kichik porshenning yuzasi s


1
=5sm

2
, katta porshenning yuzi esa 


500sm
2

bo’lsa, bu gidravlik pressda qanday F


2
bosim kuchini hosil qilish mumkin. 


Pressning F.I.K. ini

=80% ga teng deb oling. 

211.Kichik porshenning yuzi S


1
=100 sm

2
, kattasiniki esa S


2
=2000 sm

2
bo’lgan 


gidravlik press og‘irligi P=20000N bo’lgan avtomashinani ko’tarmoqda. Agar
kichik porshen har bir siklda h
1
=25sm ga pasayotgan bolsa, t=1min dagi sikllar 

soni n ni toping. Press dvegateling quvvati N=0,5 кВт, F.I.K. i



=75%. 

212.Gorizontal yo’nalishda v tezlik bilan radiusi R


1
massasi m bo’lgan g‘ildirak 

harakatlanmoqda, so’ng qiya tekislik bo’yicha yuqoriga ko’tarildi. Qiya tekislikka


ko’tarilguncha kinetik energiyasi va ko’tarilish balandligi topilsin. 
213.Erdan balandligi h=40m tashqi diamtri D=3,0m, ichki diametri d=2,0m
bo’lgan silindrik mo’rini qirib ko’tarish uchun qanday ish bajariladi? Qurilish 
materialining zichligi 2,8
.
10

3
.



214. Jism 10 m masofada o’z tezligini 2 m/sek dan 6 m/sek gacha 
oshirish uchun zarur bo’lgan ish topilsin. Yo’lning hamma qismida 0,2 kG
ga teng o’zgarmas ishqalanish kuchi ta’sir qiladi. Jismning massasi 1 kg ga 
teng.

215.. Avtomobil 40 km/soat tezlik bilan harakatlanganda, har 100 кm yo’lda 13,5 l
benzin sarf qilsa va shu sharoitda quvvati 16,3 o.k. ga teng bo’lsa, avtomobil
dvigatelining F.I.K. topilin. Benzinning zichligi 0,8 g/sm
3
. Qolgan zarur 

ma’lumotlar masalaning shartidan olinsin.


shning balandligi H=25m bo’lgan minoradan u
0
=15 m/sek tezlik bilan gorizontal 

otilgan. Toshning harakat boshlanishidan 1 sek o’tgach kinetik va potensial


energiyasi topilsin. Tosh massasi m=0,2 kg ga teng. Havoning qarshiligi 
hisobga olinmasin.
216.. Balandligi 1 m, og‘ma tomoni uzunligi 10 m bo’lgan qiya tekislikdikdan 1 kg 
massali jism sirg‘anib tushmoqda. Jismning 1) qiya tekiislikning asosidagi
kinetik energiyasi, 2) shu asosdagi tezligi, 3) to’xtaguncha yo’lning 
gorizontal qismida bosib o’tgan masofasi topilsin. Yo’lning hamma qismida
ishqalanish koeffitsiyenti o’zgarmas va 0,05 ga teng deb olinsin. 
217. Og‘irligi T bo’lgan avtomobil tog‘dan motori o’chirilgan holda 53 km/soat
o’zgarmas tezlik bilan tushmoqda. Tog‘ har 100 m yo’lda 4 metr balandlikka 
ko’tariladigan qiyalikka ega. Shu tog‘ning o’ziga 0 shanday tezlik bilan
ko’tarilish uchun avtomobilning dvigateli qanday quvvatga ega bo’lishi kerak.
218.5 kg massali miltiqdan 5-10
-3
kg massali o’q 600 m/sek tezlik bilan otilib 

chiqadi. Miltiqning orqaga tepish tezligi topilsin.


219.Muz ustida turgan 70 kG og‘irlikdagi konkichi gorizontal yo’nalishda 3 kG 
og‘irlikdagi toshni 8 m/sek tezlik bilan uloqtirgan. Agar konkilarning muzga
ichqalanish koeffitsiyenti 0,02 ga teng bo’lsa, konkichining qancha 
masofaga sirg‘anib borishi topilsin.


220. Harakatsiz aravachada turgan odam 2 kg massali toshni gorizontal


yo’nalishda oldinga tomon uloqtirganda aravacha 0,1. m/sek tezlik bilan 
orqaga g‘ildiraydi. Aravacha bilan odamning og‘irligi 100 kG teng. Otilgan
toshning harakat boshlanishidan 0,5 sek o’tgandan kinetik energiyasi topilsin. 
Toshning harakatida havoning aarshiligi hisobga olinmasin.
221.Avtomat minutiga 600 ta o’q chiqaradi. Har bir o’qning massasi 4 g, uning 
boshlang‘ich tezligi 500 m/sek. Otish vaqtidagi orqaga tepishning o’rtacha
kuchi topilsin.

222.Agar 1 min da 150 tebranish bo’lib, tebranishlarning boshlang‘ich fazasi 


45˚ ga teng va amplitudasi 5 sm bo’lgan garmonik tebranma harakat
tenglamasini yozing. Shu harakat grafigini chizing. 
223.Amplitudasi 0,1 m, davri 4 s va boshlang‘ich fazasi nolga teng bo’lgan
garmonik tebranma harakat tenglamasini yozing. 
224.Garmonik tebranishlar amplitudasi 50 mm, davri 4 s va boshlang‘ich fazasi
р/4. 1) Mazkur tebranishning tenglamasini yozing. 2) t=0 va t=1,5 s bo’lganda 
tebranayotgan nuqtaning muvozanat vaziyatdan siljishini toping. 3) Bu harakat
grafigini chizing. 
225.4 Tebranishlarning boshlang‘ich fazasi: 1) 0, 2) р/2, 3) р, 4) 3р/2, 5) 2р
bo’lgan garmonik tebranma harakat tenglamasini yozing. Tebranishlar 
amplitudasi 5 sm va tebranishlar davri 8 s. Bu hollarning hammasi uchun
tebranishlar grafigini chizing. 
226.Garmonik tebranayotgan nuqta harakat boshidan qancha vaqt o’tgach
muvozanat vaziyatdan yarim amplitudaga teng siljiydi? Tebranish davri 24 s, 
boshlang‘ich faza nolga teng.
227.Garmonik tebranishning boshlang‘ich fazasi nolga teng. Davrning qanday 
qismini o’tgach nuqtaning tezligi maksimal tezligining yarmiga teng bo’ladi?
228.x=7sin0,5рt tenglama bo’yicha tebranma harakat qilayotgan nuqta harakat 
boshlanganidan qancha vaqt o’tgach muvozanat vaziyatidan maksimal siljishga
qadar yo’lni o’tadi? 
229.Garmonik tebranish amplitudasi 5 sm, davri 4 s ga teng. Tebranayotgan
nuqtaning maksimal tezligini va uning maksimal tezlanishini toping. 
230.Nuqtaning harakat tenglamasi x = 2sin (р/2 t + р/4) sm ko’rinishida
berilgan. 1) Tebranishlar davrini, 2) nuqtaning maksimal tezligini, 3) uning 
maksimal tezlanishini toping.
231.Nuqtaning harakat tenglamasi x = sin р/6 t ko’rinishida berilgan. Maksimal 
tezlik va maksimal tezlanishlarga erishiladigan vaqt paytlarini toping.
232.Nuqta garmonik tebranadi. Tebranishlar davri 2 s, amplitudasi 50 mm, 
boshlang‘ich fazasi nolga teng. Nuqtaning muvozanat vaziyatidan 25 mm ga
siljigan paytdagi tezligini toping. 
233.Nuqtaning maksimal tezlanishi 49,3 sm/s
2
, tebranishlar davri 2 s va 

nuqtaning muvozanat vaziyatidan 25 mm ga siljigan boshlang‘ich vaqt paytdagi


garmonik tebranishning harakat tenglamasini yozing. 
234.Garmonik tebranishning boshlang‘ich fazasi nolga teng. Nuqta muvozanat
vaziyatidan 2,4 sm siljiganida nuqtaning tezligi 3 sm/s bo’ladi, 2,8 sm 

siljiganida esa tezligi 2 sm/s bo’ladi. Shu tebranishning amplitudasi va davrini


toping.

235.m =1,6∙10


-2
kg massali moddiy nuqtaning tebranish tenglamasi 

x=0,1sin(р/8 t+р/4) m ko’rinishga ega. Nuqtaga ta’sir etuvchi F kuchning (bitta


davr chegarasida) t vaqtga bog‘liqlik grafigini chizing. Maksimal kuch 
qiymatini toping.
236.Massasi 10 g bo’lgan moddiy nuqta x = 5sin(р/5 t+р/4) sm tenglama 
bo’yicha tebranadi. Nuqtaga ta’sir etuvchi maksimal kuchni va tebranayotgan
nuqtaning to’la energiyasini toping. 
237.Massasi 16 g bo’lgan moddiy nuqtaning tebranish tenglamasi x = 2sin(р/4
t+р/4) sm ko’rinishga ega. Nuqtaning kinetik, potensial va to’la energiyasining 
bitta davr chegarasida vaqtga bog‘liqlik grafigini chizing.
238.Vaqtning 1) t = T/12 s, 2) t = T/8 s, 3) t = T/6 s paytlari uchun garmonik 
tebranayotgan nuqta kinetik energiyasining uning potensial energiyasiga
bo’lgan nisbati nimaga teng? Tebranishning boshlang‘ich fazasi nolga teng. 
239.Nuqtaning muvozanat vaziyatidan siljishi: 1) x = A/4, 2) x = A/2, 3) x = A
ni tashkil qiladigan (A - tebranish amplitudasi) paytlar uchun garmonik 
tebranayotgan nuqta kinetik energiyasining uning potensial energiyasiga
bo’lgan nisbati nimaga teng? 
240.Garmonik tebranma harakatda bo’lgan jismning to’la energiyasi 3∙10
-5
J, 

jismga ta’sir etuvchi maksimal kuch 1,5∙10


-3
N ga teng. Tebranish davri 2 s va 

boshlang‘ich faza 60˚ bo’lsa, bu jismning harakat tenglamasini yozing.


241.Moddiy nuqtaning garmonik tebranishlar amplitudasi A = 2 sm, 
tebranishlarning to’la energiyasi W = 3∙10
-7
J. Muvozanat vaziyatidan qancha 

siljiganda tebranayotgan nuqtaga F = 2,25∙10


-5
N kuch ta’sir etadi? 

242.Uzunligi 2 m bo’lgan ipga osilgan sharchani 4˚ burchakka og‘dirilib,


rebranishni kuzatiladi. Tebranishni so’nmaydigan garmonik tebranish deb faraz 
qilib, sharcha muvozanat vaziyatidan o’tayotgandagi tezligini toping. Mexanika
tenglamalaridan sharchaning muvozanatlik vaziyatidan o’tish tezligini topib, 
olingan yechimni tekshirib ko’ring.
243.Prujinaga 10 кГ yuk osilgan. Prujina 1 кГ kuch ta’sirida 1,5 sm cho’zilishi 
ma’lum bo’lsa, yukning vertikal tebranish davrini aniqlang.
244.Prujinaga yuk osilgan. Yuk tebranishining maksimal kinetik energiyasi 1 J 
ekanligi ma’lum bo’lsa, prujinaning deformatsiya koeffisientini toping.
Tebranish amplitudasi 5 sm. 
245.Ikkita birday prujinalarga osilgan yukning prujinalarning ketma-ket
ulashdan parallel ulashga o’tkazilgandagi vertikal tebranish davri qanday 
o’zgargan?
246.Prujinaga osilgan mis sharcha vertikal tebranayapti. Prujinaga mis sharcha 
o’rniga shunday radiusdagi alyuminiy sharcha osilgan, tebranish davri qanday
o’zgaradi? 
247.Prujinaga toshlar qo’yilgan tarozi pallasi osilgan. Bunda vertikal
tebranishlar davri 0,5 s ga tang. Pallaga qo’shimcha toshlar qo’yilganidan keyin 
vertikal tebranish davri 0,6 s bo’ladi. Shu qo’shimcha yuk tufayli prujina
qanchaga cho’zilgan? 

248.Og‘irligi P=0,2 кГ bo’lgan areometr suyuqlikda qalqimoqda. Areometrni


suyuqlikka bir oz botirib, so’ngra qo’yib yuborilsa, u T = 3,4 s davr bilan 
tebrana boshlaydi. Tebranishni so’nmaydigan deb hisoblab, shu tajriba
ma’lumotlariga asoslanib areometr qalqib yurgan suyuqlikning zichligi с ni 
toping. Areometrning vertikal tsilindrik naychasining diametri d = 1 sm.
249.8 s birday davr va 0,02 m birday amplitudali bir tomonga yo’nalgan ikki 
garmonik tebranma harakatlarni qo’shish natijasida olinadigan harakat
tenglamasini yozing. Bu tebranishlar fazalarining farqi р/4 ga teng, birining 
boshlang‘ich fazasi nolga teng.
250.x

1
=0,02sin(5рt + р/2) m va x


2
= 0,03sin(5рt + р/4) m tenglamalar bilan 

berilgan, bir tomonga yo’nalgan tebranishlarni qo’shishdan hosil bo’lgan


garmonik tebranish amplitudasi va boshlang‘ich fazasini toping. 
251.Bir tomonga yo’nalgan birday amplituda va davrli ikki garmonik
tebranishlarni qo’shish natijasida xuddi shunday davr va amplitudali natijaviy 
tebranish hosil bo’ladi. Qo’shiluvchi tebranishlar fazalarining farqini toping.
252.x
1
= 4sinрt sm va x

2
= 3sin (рt + р/2) sm tenglamalar bilan berilgan, bir 


tomonga yo’nalgan tebranishlarni qo’shishdan hosil bo’lgan garmonik tebranish
amplitudasi va boshlang‘ich fazasini toping. 2) Natijaviy tebranish tenglamasini 
yozing. 3) Amplitudalarni qo’shishning vektor diagrammasini chizing.
253.Hajmi v=1L bo’lgan suvdagi molekulalar soni N ni toping. Suvning 
zichligi

=1

.
10

3
kg/m

3
. Moylar massasi 



=18kg/mol’ va Avagadro soni 

N
A


=6,025

.
10


23

1/
.


mol’ ga teng. 

254.Sirti S=20sm


2
bo’lgan buyumga h=1mkm qalinligi qoplangan kumush (Ag: 

M=108kg/kmol’) qatlamdagi atomlar soni N ni toping. Kumushning zichligi



=10,5

.
10

3
kg/m

3
ga Avagadro soni N


A
= 6,025

.
10


23

1/
.


mol’ ga teng. 

255.Hozirgi zamon labaratoriyasida diffuzion nasos yordamida P=1кПа bosimli


vakuum hosil qilish mumkin. Agar T=300K bo’lsa, shunday vakuumdagi gaz 
molekulalarining konsentrasiyasi n topilsin. Bol’sman doimiysi k=1,38
.
10

-23
J/K.

256.Hajmi V
1
=5L bo’lgan havoli idish V

2
=4,5L hajmi bo’sh idish bilan normal 


bosimi (P
0

1
.


10

5
Па) ostida tutashtirilganda idishlarda yuzaga keladigan umumiy 


bosimi P ni toping.
257.Hajmi V=400L bo’lgan ballonda P
1
= 2мПа bosim ostida gaz bor. Bosim 

P
2


=1MПа gacha kamaygan bo’lsa, ballondan chiqarib yuborilgan gazning massasi 


m ni toping. Normal sharoit (P


0
=1

.


10
5
Па, T

0
=273K) da gazning zichligi 



0

=0,6kg/m

3
jarayonni izotermik deb hisoblang. 
258.Normal sharoit (T
0
=273k, P

0
= 1 атм) da hajmi V=60 m


3
bo’lgan xonadagi 

havoning harorati o’sgarmas bosimda T


1
=280K dan T

2
=300K gacha ko’tarilganda 


xonadan chiqib ketgan havoning massasi

m topilsin? Normal sharoitda havoning 

zichligi



0

=1,29 kg/m


3
ga teng. 

259.Hajmi V=500 sm


3
bo’lgan berk gorizontal silindrdagi gazni erkin 

qo’zg‘aluvchan porshen’ bilan massalari bir xil bo’lgan ikki qismga bo’lingan.


Porshenning bir tomonida esa t
2
=27

0
C haroratli gazlar bo’lgan. Agar porshen’ 


muvozanatda bo’lsa, V
1
va V

2
hajmlarni toping. 



260.Agar havo



T=30K ga qizdirilganda uning hajmi dastlabki hajmining


V/V =10 % ga ortsa, havoning boshlang‘ich T


1
va oxirgi T

2
haroratlarini toping. 


261.2L hajmli idishda 680 sim. ust. Bosimli 10g kislorod bor. 1)gaz
molekulalarining o’rtacha kvadratik tezligi. 2) idishdagi molekulalar soni .3) 
gazning zichligi topilsin.
262.Sig‘imi 12L bo’lgan balonda 8,1
.
10

6


N/m
2
bosim va 17

0
C temperaturada 


azot to’ldirilgan. Ballonda qancha azot bor?
263.27

0
C temperaturada 760mm.sim.ust. bosimli 25L oltingugurt gazi (SO


2
) ning

massasitopilsin.


264.Binoni to’ldirib turgan qishdagi (7
0
C) havoning og‘irligi efordagi 

(37
0


C)havoning og‘irligidan necha marta katta. Bosim bir xil deb olinsin. 

265.1)29


0
C va 2)180

0
C temperaturalar uchun 1,55g kislorodning izotermalari 


chizilsin.
266.Gaz solingan 10m
3
hajmli balonda 17

0
C temperatura va 720mm.sim.ust. 


bosimda qancha miqdorda kilomol’ gaz bo’ladi?
267.4L hajmli yopiq idishdagi 20
0
C temperaturali 5g azot 40

0
C temperaturagacha 


isitilgan. Gazning isitishdan oldingi va keyingi bosimi topilsin.
268.50

0
C temperaturada tuyungan suv bug‘ining elestikligi 92,5mm.sim.ust. ga 


teng bo’lsa, bu bug‘ning zichligi topilsin.
269.10

0
C temperatura va 2


.
10

5


N/m
2
bosindagi biror gazning zichligi 0,34kg/m

3
ga

teng. Bu gaz bir kilomolining massasi nimaga teng?
270.Kavsharlangan idish hajmining yarmigacha suv to’ldirilgan. 400
0
C

temperaturada suvning to’liq bug‘ga aylanishi ma’lum bo’lsa, bu temperaturada 


suv bug‘ining bosimi va zichligi topilsin.


271.4L sig‘imli 1g vodorod bor. Idishning har 1sm
3
hajmida qancha molekulalar 

bor?
272.Agar biror ikki atomli gazning normal sharoitda zichligi 1,43kg/m


3
bo’lsa, bu 

gazning C


v
va C

p
solishtirma issiqlik sig‘imlari nimaga teng? 


273.Gazning solishtirma issiqlik sig‘imi Cv=10,4KJ/kg
.
K. va Cp=14,6 KJ/kg

.
K.

bo’lsa, molyar sig‘imi topilsin.
274.Temperaturasi T=300K bo’lgan vodorod P=20MkPa bosim ostida turibdi. 
Shunday gazning o’rtacha erkin yugurish yo’li L topilsin.
275.Erga tushib kelayotgan qo’rg‘oshin parchasining to’siqqa urilish paytidagi 
tezligi V=330m/s bo’lgan. Agar urilishda ajralgan energiya qo’rg‘oshin parchasini
to’liq isitishda sarf bo’lsa, uning qanday qismi erib ketishi (ya’ni 



Yüklə 170,18 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin