Jizzax Palitexnika instituti Servis fakulteti 532 – 22 guruh talabasi Samadov Og'abek ning Moliya asosalari

DAVLAT MOLIYASINI BOSHQARISH 
TIZIMI.

---

[Last Name] 10 
Davlat moliyasi — davlat ixtiyorida pul jamgʻarmalarining 
tashkil etilishi, taqsimlanishi va sarflanishi sohasidagi 
moliyaviy munosabatlar. D.m.ning mablagʻlari umummilliy 
manfaatlar yoʻlida sarflanadi, davlatning funksiyalarini 
bajarishga xizmat qiladi. D. m. pul jamgʻarmalari, moliya 
mexanizmi, davlatning moliyaviy institutlari (idoralari) va 
moliya siyosatini oʻzida mujassamlashtiradi. D. m. tarkiban 
davlat byudjeti, mahalliy (munitsipal) byudjetlar, davlat 
korxonalarining moliyasi (ularning byudjeti), hukumatga 
qarashli maxsus jamgʻarmalar, davlat krediti (davlat qarz olgan 
va qarzga beradigan vositalari) kabi turlarga bulinadi. 
Birinchi marta “D. m.” atamasi 16-asrda Fransiyada ishlatila 
boshladi. Oʻsha davrda D. m. turli soliqlar tarzida maydonga 
keldi. Yirik davlatlarning vujudga kelishi va ular harajatlarining 
ortib borishi bilan nakd pulga ehtiyoj oʻsdi, natijada xalqdan 
olinadigan soliqlar, asosan, pul shaklida yigʻib olinadigan 

---

[Last Name] 11 
boʻldi, majburiy soliklar va zayomlar davlat zayomlari bilan 
almashindi. Buning oqibatida D. m.ning murakkab tizimi 
vujudga keldi. 
Hoz. Vaqtda davlatning iqtisodiy va moliyaviy siyosatini 
amalga oshirishda D. m. katta ahamiyatga ega. U takror i. ch. 
Jarayonlarini taʼminlash, xalqning moddiy va maʼnaviy turmush 
farovonligini oshirish, davlat organlarini mablagʻ bilan 
taʼminlash, mamlakat iqtisodiyotini oʻstirish, xalq xoʻjaligini, 
ijtimoiy sohani moliyalashtirish, iqtisodiyotni investitsiyalash, 
aholini ijtimoiy himoya qilish, milliy xavfsizlikni taʼminlash, 
davlatni idora qilish va b. da yetakchi vosita hisoblanadi.
Doimiy daromadlardan olinadigan moliyaviy resurslar 
yetishmagan hollarda qarzlar qoʻllaniladi, ularning hajmi va 
ularga xizmat koʻrsatish tartibi ham iqtisodiyot holatiga taʼsir 
koʻrsatadi. Soliq imtiyozlari Moliya siyosatining muhim 
usullaridan biri hisoblanadi, ularning yordami bilan davlat 

---

[Last Name] 12 
iqtisodiyotning muhim tarmoqlari taraqqiyotini tezlashtirishi, 
aholining ayrim qatlamlari yoki toifalarining daromadiga 
bilvosita taʼsir etishi mumkin. Imtiyozlar va soliqsolish 
boʻyicha preferensiyalar keyingi oʻn yilliklarda taraqqiy etgan 
mamlakatlar iqtisodiyotida ayniqsa keng rivojlanmoqda. 
Moliya siyosati davlat siyosati, mikrodarajada korxona, 
tashkilotlar va xonadonlar Moliya siyosatidan iborat. Moliya 
siyosatining tarkibiy qismi — byudjet siyosatining maqsadi 
davlat harajatlarini muqim ravishda pul bilan taʼminlashdir. 
Buning uchun byudjetning daromad qismi taʼminlanadi, byudjet 
daromadi va harajatlari balanslashtiriladi, byudjet taqchilligini 
meʼyorida (YAIMga nisbatan 3%) boʻlishiga erishiladi. 

---

[Last Name] 13 

---

[Last Name] 14