Jo‘rayev 0 ‘zbekiston tarixi (Milliy istiqlol davri) uchinchi kitob «sharq» nashriy ot-matb aa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati toshkent 2011

M U S H O H I D H U S A Y N S A I D ,
Pokiston Islom Respublikasi
Senatining Xalqaro aloqalar
qo ‘mitasi raisi.
5-§. Yangi jamiyat qurishda ta’lim va tarbiya
MaTumki ta’lim mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy, g‘oyaviy-madaniy 
hayotining muhim tarmog‘idir. Ta’lim asoslari 0 ‘zbekistonda uning 
Konstitutsiyasi va «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonun bilan kafolatlangan.
0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining 1992-yil 2-iyul- 
dagi qaroriga asosan «Ta’lim to‘g‘risida»gi 0 ‘zbekiston Respublika- 
sining Qonuni amalga kirdi.
Ta’lim sohasidagi mazkur qonunda respublikada ta’Hmning 
jamiyatni 
ijtimoiy-iqtisodiy, 
ma’naviy-madaniy 
rivojlantirish- 
ning ustuvor sohasi ekanligi e’tirof etilgani holda ta’lim sohasida 
davlat siyosatining asosiy tamoyillari, ta’lim tizimi va boshqaru- 
vi tartibr, ta’lim-tarbiya xodimlarining haq-huquqlari, vazifalari, 
mas’uliyatlari, maqsadlari belgilab berildi.
508

---

Xalq ta’limi xodimlari hayotida muhim ahamiyatga molik ushbu 
qonun xalq ta’limi sohasini barcha yo‘nalishlarda takomillasbtm sn' 
rivojlantirish ishlariga katta yo‘l ochdi.
Oliy o ‘quv yurtlari mamlakat ta’lim tizimida yetakchi 
bo‘ë
indif-
Chunki oliy maktab 0 ‘zbekiston mustaqilligini mustahkarri'ovc^1 
milliy boylikning o ‘sishiga imkon yaratuvchi, kuchli, qat’iya^1 mU 
taxassislar shu bo‘g ‘inda tayyorlanadi. 
. .
M a’lumki, sho‘rolar hukumati davrida hukmron tuzum 
jahonda eng insoniy, eng odil va eng demokratik, eng saVodx®. 
jamiyat barpo etgani bilan maqtanib, butun jahonga jar solar ed ' 
«Dunyodagi eng o ‘qimishli mamlakat», «oliy ma’lumotli т ^ ах^
sislar soniga ko‘ra jahondagi birinchi davlat» degan soxta ta 
rasmiy va maqtanchoq mafkura orqali keng tashviq qilinardi.
Sirtdan qaraganda, haqiqatan ham manzara shunday edi- 
SSSRda yuzlab universitet va institutlar, oliy va o ‘rta maxsu5 “di 
yurtlari, minglab ilmiy-tadqiqot muassasalari faoliyat ko‘rSatarcJ '
Lekin ular, son va miqdor jihatidan ko‘p bo‘lgani bilan ja h o ^ y aî1
: korb-
dozalar darajasida emas edi. Buning asosiy sabablaridan bit1
munistik jamiyatda hamma narsa, jumladan, ilm-fan, maktab
maofif
u iu n iju n . j u i m j u i u u u u m iiiu uuiou, j u nu uu uii, 
uivuwuv 
. «
tizimining ham o ‘sha yolg‘on va o‘lik g ‘oyalarga qurbon q ilid ë ^ 1 
edi. Sovet Ittifoqini tanazzulga olib kelgan sabablardan bifl aa 
shunda ekani shubhasiz. 
.
Shuning uchun 0 ‘zbekiston o‘z mustaqilligini qo‘lga kifxt8ac ’ 
ijtimoiy hayotning barcha jabhalari singari ta’lim sohasini h ^ ™
dan isloh qilish vazifasi jamiyat oldida ko’ndalang bo‘ldi. ^
sho‘ro hukumati boshqa sohalar singari milliy kadrlar tayyorla 
masalasida ham riyokorona siyosat olib borardi. Eng nufuzlb Jah 
mezonlariga javob beradigan mutaxassislar yetishtiradigafl °' 4 
muassasalari aksariyat Markazda - Rossiyada joylashgan bo bb, 
tifoqdosh respublikalar, xususan 0 ‘rta Osiyo mintaqasidan bu d^ 
gohlarga sanoqli vakillargina qabul qilinar, bunday im koni/at ct1 
garalangan edi. Natijada milliy respublikalarda noyob ixtiso^S3 
mutaxassislar yetishmaydi, degan muammo sun’iy ravishda V
4
JUO& 
keltirilib, bu yurtlarga ming-minglab «o‘z odamlari» jo ’natilaf e“ 1-. .
Shu bois istiqlolning dastlabki kunlaridanoq xalq ta’lim itizimt . 
jadal isloh qilishga kirishildi. Bir qator o‘quv yurtlarining riia 4ortl ’ 
dasturlari va ta’lim uslublari butunlay o ‘zgartirildi. Eng zan*onaX*r 
shu paytgacha bo‘lmagan eng zarur ixtisosliklar bo‘yicha alotu 
universitet va institutlar, jumladan, Mudofaa vazirligi qoshi^a 
^
biy akademiya, Ichki ishlar vazirligi qoshida Ichki ishlar ака£>ет1У ._ 
si, Bank-moliya akademiyasi, Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya u
509

---

versiteti, Toshkent aviatsiya instituti, Navoiy tog‘-konchilik instituti 
kabi o‘nlab yangi o ‘quv muassasalari tashkil etildi.
Ayni paytda xalq ta’limi tizimini ham tubdan isloh qilish bosh- 
landi. Ilg‘or majnlakatlaming tajribalari asosida va chet davlatlar 
bilan hamkorlikda ko‘plab litsey va gimnaziyalar ochildi. Boshqacha 
qilib aytganda, 0 ‘zbekistonda maktabgacha ta’lim muassasidan aka- 
demiyagacha boigan zamonaviy, yangi ta’lim tizimi vujudga kelti- 
rildi.
Viloyatlarda ham yangidan-yangi o‘quv yurtlari ochildi. Pre- 
zident I. Karimovning 1992-yil 28-fevral Farmoni bilan 8 viloyat 
pedagogika institutlariga universitet maqomi berildi. Bu respubli- 
ka hukumatining izchil madaniy-ma’rifiy siyosatining yana bir da- 
lili bo‘ldi. Bunday yangilanishdan ko‘zda tutilgan maqsad