Jurayeva d. J

TIMSS XALQARO TADQIQOTI BO‘YICHA UMUMIY MA’LUMOT 
 
TIMSS (Trends in International mathematics and science study) 
4- va 8- sinf oʻquvchilarining matematika va tabiiy yoʻnalishdagi 
fanlardan oʻzlashtirish darajasini baholash dasturi boʻlib, bu tadqiqot 
toʻrt yilda bir marta oʻtkaziladi. TIMSS xalqaro baholash dasturida 4- 
va 8-sinf oʻquvchilarining matematika va tabiiy fanlar boʻyicha 
egallagan bilim darajasi va sifatini solishtirish hamda milliy taʼlim 
tizimidagi farqlarni aniqlash bilan bir qatorda, qoʻshimcha ravishda 
maktablarda matematika va tabiiy fanlar boʻyicha berilayotgan 
taʼlim mazmuni, oʻquv jarayoni, taʼlim muassasasining imkoniyatlari, 
oʻqituvchilar salohiyati, oʻquvchilarning oilalari bilan bogʻliq omillari 
oʻrganiladi.
TIMSS 
- 
jahon mamlakatlari ta’lim tizimida keng tadbiq 
etilmoqda. TIMSS dasturi Ta’lim sohasidagi yutuqlarni baholash 
xalqaro assotsiatsiyasi IEA (International Association for the 
Evaluation of Educational Achievements) tomonidan tashkil etilgan. 
Ushbu tadqiqot PIRLS tadqiqotiga o‘xshab, o‘quvchilar, maktab 
ma'muriyati va o‘qituvchilari orasida qo‘shimcha so‘rovnomalar 
o‘tkazadi va fan sohasida to‘sqinlik qilayotgan asosiy omillarni 
aniqlaydi. Bu esa o‘sha mamlakatda ishlab chiqilgan ta’lim 
standartlarini va ta’lim samaradorligini boshqa davlatlar bilan 
solishtirib ko‘rish imkonini beradi.
Qo‘shimcha ravishda maktablarda matematika va tabiiy fanlar 
bo‘yicha berilayotgan ta’lim mazmuni, o‘quv jarayoni, o‘quv 
muassasasi imkoniyati, o‘qituvchilar salohiyati, o‘quvchilarning 
oilalari bilan bog‘liq omillar o‘rganiladi. Ushbu ma’lumotlar 
belgilangan fanlarni o‘zlashtirish holatini ko‘rsatishda asos bo‘ladi.
Tadqiqot to‘rt yilda bir marta dunyoning ko‘plab ilmiy-tadqiqot 
markazlari va tashkilotlari, xususan, AQShning Ta’lim sohasidagi test 
xizmatlari (ETS-Educational Testing Services), Kanadaning statistik 
markazi (Statistic Canada), Ta’lim yutuqlarini baholash xalqaro 
assotsiatsiyasi (IEA)ning Sekretariati ishtirokida o‘tkaziladi. 

---

10 
Shuningdek, turli davlat mutaxassislaridan iborat maslahat 
qo‘mitalari tashkil etiladi. 
Mamlakatimiz maktab o‘quvchilarining o‘quv yutuqlarini 
xalqaro o‘rganishda ishtirok etish tajribasi o‘quv dasturlarining 
mazmunini yangilashga yordam beradi. Xalqaro pedagogik 
hamjamiyat tomonidan e'tirof etilgan Xalqaro matematika va tabiiy 
fanlarni o‘rganish (TIMSS) dasturi 4 va 8-sinf o‘quvchilarining 
matematik 
va 
tabiiy 
fanlarni 
o‘qitish 
darajasini 
baholaydi. Dunyoning 50 dan ortiq mamlakatlarida o‘quvchilarning 
bilim va ko‘nikmalarini aniqlash uchun global resurs eng yaxshi 
xalqaro tajriba asosida ishlab chiqilgan. TIMSS o‘quvchilarning 
nazariy, amaliy va fikrlash kabi bilim sohalarida erishgan yutuqlarini 
baholaydi. "Bilim" bloki o‘quvchidan raqamlar va oddiy geometrik 
raqamlarning xususiyatlari to‘g‘risida akademik bilimga ega 
bo‘lishni, aniqlanishlarni takrorlashni va standart grafikalar va 
jadvallardan ma’lumotlarni olishni talab qiladigan matematikadan 
iborat. Tabiiy fanlarda individual organizmlar va materiallar, 
hodisalar va jarayonlarning xususiyatlari, tabiatshunoslik atamalari 
va birliklari haqidagi bilim darajasini namoyish etish kerak. Qo‘llash 
uchun test topshiriqlarini bajarayotganda o‘quvchilar matematik va 
tabiiy fanlarni turli xil hayotiy vaziyatlarni hal qilish ko‘nikmalarini 
namoyon etishlari, jadval va diagrammalar, diagrammalar va 
grafikalardan ma’lumotlarni sharhlashlari va eksperimental ishlarni 
olib 
borishlari 
kerak. Tasdiqlash 
bo‘yicha 
topshiriqlar 
o‘quvchilarning mantiqiy va tizimli fikrlash qobiliyatlarini ochib 
beradi. Fikrlashni talab qiladigan vazifalar, taklif qilinayotgan 
vaziyatning yangiligi, savolning murakkabligi, hal qilinadigan 
qadamlar soni, matematikaning turli bo‘limlari bilimlarini 
birlashtirish zarurati bilan bir-biridan farq qilishi mumkin. Tabiiy 
fanlar bo‘yicha testlarni o‘tkazish o‘quvchilardan ba'zi hodisalarni 
tushuntirishni, xulosalarni asoslashni, tabiatshunoslikning turli 
sohalari bo‘yicha bilimlarni umumlashtirish va birlashtirishni talab 
qiladi.

---

11