K 21-20 guruh talabasi Jabborov Islombek

2. Nochiziqli zanjirlar va ular elementlarining umumlashgan tasnifi. Nochizik zanjirlar va ular elementlarining umumlashgan tasnifi (klassifikatsiyasi) kuyidagi belgi va xususiyatlar buyicha tuzilishi mumkin: 1.Zanjirlarlarning nochizikligini namoen kiluvchi tok turi buyicha: nochizik uzgarmas tok zanjirlari va nochizik uzgaruvchan tok zanjirlari. P. Zanjirlarning tarkibiga kiruvchi nochizik elementlarning turi buyicha: nochizik rezistiv zanjirlar; nochizik induktiv zanjirlar; nochizik sigim zanjirlar; nochizik R, L, C elementlaridan ixtieriy tuzilgan zanjirlar. Nochizik elektr va magnit zanjirlarning tuzilishiga (strukturasiga) kiruvchi nochizik elementlar uz navbatida kuyidagi turkumlarga (kategoriyalarga) bulinadi. 1. Xarakteristikasi u=f(x) ning kurinishi buyicha : simmetrik, ya‘ni f(x) = -f(-x) nosimmetrik, ya‘ni f(x)  -f(- x) bulgan elementlar.

2-rasm

Metall chuglanma lampa (2, a-rasm), baretter, ya‘ni manba kuchlanishi uzgarganda ketma-ket shaxobchalarda tokni uzgarmas kilib saklab turish uchun xizmat kiluvchi elektrovakuum asbob (2, b-rasm), kumirli chuglanma lampa (2, v- rasm) va xokazolar simmetrik i=f(u) volt-amper xarakteristikasiga ega. Uzgaruvchan tokni uzgarmas tokka aylantirib berishda tugrilagichlar tarzida ishlatiladigan elektron(2, g-rasm),ion (2, d-rasm) xamda yarim utkazgichli diodlar (2, e-rasm) va xokazolar nosimmetrik i=f(u) xarakteristikalarga ega buladi. 2. Nochiziqli elementlarning tashki ta‘sirga nisbatan reaksiyasining tezligi buyicha: inersion, ya‘ni volt-amper xarakteristikasining nochizikligi ma‘lum vakt utgandan sung aen buladigan elementlar (masalan, issiklik inersiyasiga ega bulgan chuglanma lampa); noinersion, ya‘ni volt-amper xarakteristikasi tashki ta‘sir (kuchlanish yeki tok)ning uzgarish tezligiga boglik bulmagan elementlar.

3. Nochiziqli elementlarning parametrlarini va xarakteris-tikalarini boshkarish usuli buyicha: boshkariladigan, ya‘ni parametrlari va xarakteristikalari kushimcha tashki ta‘sirdan (boshkariladigan signaldan) uzgarishi (boshkarilishi) mumkin bulgan elementlar; boshkarilmaydigan elementlar. Boshkariladigan nochizik elementlarga kup elementli elektron (triod, tetrod va boshk.), ion (tiratron), yarim utkazgichli tiristorlar va boshk., foto-elektrik (fotoelementlar, fotodiodlar va boshk.) va x.k. asboblar, magnitlovchi uzgarmas va uzgaruvchan nochizik induktivliklar va boshkalar kiradi. Yukorida nochizik zanjirlarning xamda elementlarning fakat eng umumiy belgilari va uzaro farklari kayd kilingan edi. Ular nochizik zanjirlarning va sistemalarning uziga xos xususiyatlarini xamda turli xossalarini, ayniksa, nochizik elementlar asosida kurilgan kupchilik asboblar va kurilmalarning xossalari xamda xususiyatlarini xarakterlay olmaydi.