O 'qituvchi boshlang'ich sinflarda o'qitiladigan barcha fanlarga oid
darslarda so'zni aniq va to 'g 'ri talaffuz qilish ustida doim iy ishlab b o
radi, shu m aqsadda k o 'p in ch a so 'zni tovush tom ondan tahlil qilishdan
foydalanadi.
M aktab dasturiga m uvofiq, boshlang'ich sinf o'quvchilari fonetik-
grafik ko'nikm alar tizim ini hosil qiladilar: tovushlar va harflar, unli va
undosh tovushlar, jufti b o r jarangli va jarangsiz undoshlar, jufti y o 'q
jarangli va jufti y o 'q jarangsiz undoshlar; so'zni bo'g'inlarga bo'lish,
urg'uli b o 'g 'in n i talaffuzga k o 'ra amaliy farqlash ko'nikm alariga ega
bo'ladilar.
Bolalar m aktabga kelgunga qadar ham nutqning tovush qurilishini
am aliy o'zlashtiradilar, am m o u lar maxsus o'qigunlariga qad ar so'zni
bo'g'inlarga bo'lishni, so'zdagi tovushlam i izchil talaffuz qilishni bil-
m aydilar. 1 sin f o'quvchilarida so 'zn i to 'g 'ri talaffuz qilish, b o'g'inlarg a
b o'lish, undagi har bir tovushni tartibi bilan aniq aytish ko'nikm asini
shakllantirish ustida m aqsadga muvofiq ishlash, o 'z navbatida, analiz,
sintez, taqqoslash, guruhlash kabi aqliy m ashqlarni bilib olishga, shu
ningdek, tovushlarning tabiati, so 'z tarkibida bir-biriga ta ’siri kabi
ayrim elem entar bilim larni o'zlashtirishga imkon beradi.
I sinfda fonetika va grafikani o'rganishga katta o 'rin beriladi,
chunki o'quvchilar o 'q ish va yozish jarayonini shu sinfda egallaydilar.
Bu bilim lar keyingi sinflarda m ustahkam lanadi, takom illashtiriladi.
Tovushlar va harflar, unli va undosh tovushlarning
xususiyatlari bilan tanishtirish
Tovush m urakkab tushun ch a bo'lgani uchun boshlang'ich sinf
larda unga t a ’rif berilmaydi. Shunga qaram ay, bolalarda tovush haqida
to 'g 'ri ilmiy tasa w u r am aliy m ashqlar yordam ida hosil qilinadi. Bunda
yetakchi usul so'zdagi tovushlarning talaffuzi ham da so'zning leksik
m a’nosi so'zdagi tovushlarning tarkibiga bog'liqligi ustida kuzatish
hisoblanadi. M asalan,
Dostları ilə paylaş: