gap tuzish va uni qayta tuzishga qaratilgan
mashqlar kiradi. Bunday mashqlar grammatik tushuncha va qoidaga
asoslanadi. Konstruktiv mashqlarning turlari quyidagilar:
1. Aralash berilgan so ‘zlardan gap tuzish yoki tartibsiz beril
gan gaplardan matn tuzish.
Bunda so'zlar grammatik materialning
o'rganilishiga qarab uch variantda berilishi mumkin: a) so'zlar tayyor
ishlatiladigan shaklda beriladi:
meva, bog'da, bog'bonlar, terdilar
(Bog'bonlar bog'da meva terdilar)',
b) o'rganilgan grammatik materialni
hisobga olib, ayrim so'zlar bosh shaklda, boshqalari tayyor shaklda b e
riladi. M asalan, „Otlarda birlik va ko'plik" mavzusi o'tilgach,
paxta,
dalada, bola, terdilar
shaklida berilishi mumkin; v) barcha so'zlar bosh
shaklda beriladi:
koptok, hovli, bola, o'ynamoq.
2. N uqtalar qo ‘yilm agan, bosh h a r f yozilmagan matndan g a p la r
ning chegarasini ajratish.
Bu mashq bolalarni o'z nutqlarida gaplar
ning chegarasini ajratishga, gapni to'g'ri o'qish va yozishga o'rgatadi.
3. Berilgan sodda gapni so ‘roqlar yordam ida bosqichli yoyish
mashqi.
Masalan:
Qushlar uchib keldi. Qayerdan uchib keldi? Qushlar
sovuq mamlakatlardan uch'ib keldi. Qayerga uchib keldi? Qushlar sovuq
mamlakatlardan о ‘z uyalariga uchib keldi.
4. Berilgan sintaktik chizma asosida g a p tuzish.
E g a ----------- kesim
E ga-------------------- kesim
f
t
t
/ \
II d. b.
Dostları ilə paylaş: |
