Kampyuter tarmoqlari

Tarmoqni boshqarish.

Obektdan zaruriy ma’lumotlarni olish uchun, shuningdek unga boshqaruvchi ta’sirlarni berish uchun agent real resurs bilan ayrim nostandart usul bilan harakatda (muloqatda) bo’ladi. Agar agentlar kommunikatsion uskunalar ichiga joylashtirilsa, qurilmaning ichki uzellarini agent bilan o’zaro nuqtalari va harakat usullari mavjud bo’lishi nazarda tutiladi. Menejer va agent boshqaruv resursining bir xil modellariga ega bo’lishlari kerak, aks xolda ular bir birlarini tushunmasliklari mumkin. Lekin bu modellardan agent va menejer foydalanishida sezilar farq mavjuddir. Agent boshqariladigan resurs modelini mazkur resursning joriy qiymatlari bilan to’ldiradi, shu munosabat bilan agent modelini boshqaruvchi axborotning ma’lumotlar bazasi (Management Information Base - MIB) deb atashadi. Menejer modeldan, resurs nima bilan harakterlanadi, qanday harakteristikalarni so’rab olish mumkin va qanday parametrlarni boshqarishi mumkin ekanligi to’g’risida bilishi uchun foydalanadi. Menejer agentlar bilan standart protokol bo’yicha muloqatda bo’ladi. Bu protokol
menejerga MIB bazasida saqlanayotgan parametrlar qiymatlarini so’rab bilish, shuningdek agentga qurilmani boshqarish uchun asos bo’ladigan boshqarish axborotini uzatish imkonini berishi kerak. Boshqarishning inband boshqaruvi, ya’ni foydalanuvchi ma’lumotlarining uzatish kanali bo’yicha boshqarish, va out-of-band boshqaruvi, ya’ni foydalanuvchi ma’lumotlari uzatilayotgan kanaldan tashqari boshqarish turlari mavjud. Masalan, agar menejer agent bilan marshrutizatorga ichki o’rnatilgan SNMP protokoli bo’yicha, ayni paytda foydalanuvchi ma’lumotlari uzatilayotgan lokal tarmoq orqali muloqatda bo’lsa, bu boshqarish inband boshqaruvi bo’ladi. Agarda menejer
chastotaviy zichlashtirish texnologiyasi FDM bo’yicha ishlayotgan birlamchi tarmoq kommutatorini, agent ulangan X.25 aloxida tarmoq yordamida nazorat qilayotgan bo’lsa, bu boshqarish out-of-band boshqaruvi bo’ladi

4. .Simsiz sonsor tarmoqlari.

Simsiz se Simsiz sensorli tarmoqlar (WSN) miniatyuralardan iborat hisoblash qurilmalari- sensorlar (harorat, bosim, yorug'lik, tebranish darajasi, joylashuv va boshqalar uchun sensorlar) va ma'lum bir radio diapazonida ishlaydigan signal qabul qiluvchilar bilan jihozlangan xandaklar. Moslashuvchan arxitektura, arzonlashtirilgan o'rnatish xarajatlari aqlli sensorlarning simsiz tarmoqlarini boshqa simsiz va simli aloqa interfeyslaridan ajratib turadi, ayniqsa gap katta raqam ulangan qurilmalar, sensor tarmog'i 65 000 tagacha qurilmalarni ulash imkonini beradi. Simsiz echimlar narxining doimiy pasayishi, ularning ishlash parametrlarining oshishi bizga asta-sekin simli echimlardan telemetriya ma'lumotlarini yig'ish tizimlariga, masofaviy diagnostika vositalariga va ma'lumot almashishga yo'naltirish imkonini beradi. "Datchiklar tarmog'i" bugungi kunda yaxshi qabul qilingan atamadir (ing. Sensor tarmoqlari), maxsus o'rnatishni talab qilmaydigan, qarovsiz qurilmalar tarmog'ining alohida elementlarining ishdan chiqishiga chidamli, taqsimlangan, o'z-o'zidan tashkil etilganligini bildiradi. Sensor tarmog'ining har bir tugunini o'z ichiga olishi mumkin
turli sensorlar atrof-muhitni nazorat qilish, mikrokompyuter va radio qabul qiluvchi uchun. Bu qurilmaga o'lchovlarni amalga oshirish, mustaqil ravishda dastlabki ma'lumotlarni qayta ishlash va tashqi axborot tizimi bilan aloqani ta'minlash imkonini beradi.nsor tarmoqlar
bu fazoviy taqsimlangan sensor tugunlari tizimi, bir-biri bilan va qo'llanilishiga qarab AKT (axborot-kommunikatsiya texnologiyalari) infratuzilmasi bilan qabul qilish, qayta ishlash, real sharoitlar to'g'risida ma'lumot berish va kerak bo'lsa, bunday ma'lumotlarga javob berishni o’z zimmasiga oladi. Belgilangan "simsiz sensor
tarmog'i" (WSN – Wireless Sensor Network) (yoki Sensorli aloqa tarmog‘i) simsiz tizimlarning yangi sinfini anglatadi, ular tarqatilgan, o'z-o'zidan tashkil topgan va avtonom quvvat manbalari bilan jihozlangan miniatyurali elektron qurilmalar tarmog'ining alohida elementlarining ishdan chiqishiga chidamlidir. Bunday tarmoqning aqlli tugunlari xabarlarni zanjir bo'ylab uzatishga qodir, bu tizimni past o'tkazuvchan quvvat bilan ta'minlaydi va shuning uchun tizimning yuqori energiya samaradorligini ta'minlaydi.
Simsiz sensor tarmoqlari tarixi 1950-yillarda Amerika Qo'shma Shtatlarda SOSUS (Sound Surveillance System) tarmog'ining o'rnatilishi bilan boshlangan. Sensor tarmog'ining birinchi prototiplaridan biri suv osti kemalarini aniqlash va identifikatsiya qilish uchun mo'ljallangan SOSUS hisoblangan.
Simsiz sensor tarmoqlari tarixi 1950-yillarda Amerika Qo'shma Shtatlarda SOSUS (Sound Surveillance System) tarmog'ining o'rnatilishi bilan boshlangan. Sensor tarmog'ining birinchi prototiplaridan biri suv osti kemalarini aniqlash va identifikatsiya qilish uchun mo'ljallangan SOSUS hisoblangan.
Bunday tarmoqning qamrov maydoni xabarlarni bir tugundan ikkinchisiga o'tkazish qobiliyati tufayli bir necha metrdan bir necha kilometrgacha bo'lishi mumkin va tarqatish muhitiga (o'rmon, shaharsozlik, suv havzalari) bog'liq.
1990-yillarning o'rtalarida simsiz sensorli tarmoqlar texnologiyalari faol rivojlana boshladi, 2000-yillarning boshlarida mikroelektronikaning rivojlanishi bunday qurilmalar uchun juda arzon element bazasini ishlab chiqarishga imkon berdi. 2010-yillarning boshidagi simsiz sensor tarmoqlari asosan ZigBee standartiga asoslangan. Simsiz sensorli tarmoqlarda ishlatiladigan texnologiyalar: Bluetooth, IEEE 802.11 a/b/g, IEEE 802.15.4, IEEE 802.15.3
Minglab tugunlardan iborat yirik tarmoqlarni yaratish uchun bir qancha topologiyalarning turli kombinatsiyalaridan foydalaniladi. Tugunlar turlari: shlyuz – dastur va sensorlar o'rtasidagi interfeys; marshrutizatorlar - tarmoq qamrovini kengaytirish uchun ishlatiladi; terminal qurilmasi - sensorlarga ulanish uchun jismoniy interfeys; sensor aktuator - atrof-muhitdagi o'zgarishlarni aniqlaydigan va ma'lumotlarni tarmoqqa uzatuvchi qurilma. WSNdagi sensor tugun to'rtta asosiy komponentdan iborat: quvvat manbai, sensor, ishlov berish bloki va aloqa tizimi. Simsiz sensor tarmog'i simsiz tarmoq bo’lib, tayanch stantsiyalar va ko’plab tugunlardan iborat. Ushbu tarmoqlar jismoniy yoki atrof-muhit sharoitlarini tovush, bosim, harorat yordamida kuzatib borish uchun foydalaniladi va birgalikda tarmoq ichidagi ma’lumotlarni tarmoq orqali asosiy manzilga

Foydalanilgan Adabiyotlar ro`yhati

1. 
   https://azkurs.org/ipv4-va-ipv6-protokollari-va-ularning-paket- strukturalari.html
   
2. 
   https://uz.wikipedia.org/wiki/Mijoz_%E2%80%94_server_(kompyuter_yo ki_tarmoq_arxitekturasi)
   
3. 
   http://srcyrl.rzfibra.com/news/network-management-switch-setting- method-years-56422357.html
   
4. 
   https://sukachoff.ru/uz/virusy/sensornye-seti-budushchee-chelovechestva- besprovodnye-sensornye-seti-bss/