Kar mevsiMİnde alinacak önlemler hakkinda 102 numarali genel emiR
Yüklə 360,01 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Diğer Cins Sabit Siperler
- C) Perdeli Sabit Siperler (Rus Tipi Siperler)
- (Alçak ve yüksek bir kar siperine lüzumlu malzemeyi gösterir 1 No. lu cetvel)
- Kar Toplantısına Göre Siperlerin Konacağı Yerler
- Seyyar Siperlerin Yerlerine Konması, Çalıştırılması Ve Yer Değiştirilmesi
- YOLUN KARDAN TEMİZLENMESİ
|
Taş Siperler: Yukarıda izah edilen ve (Şekil-1) de gösterilen Kar, fazlalaşınca duvarın üstünü aşar, siper kara gömülür ve artık siperin etkisi kalmaz. Bu sebepten bazı mıntıkalarda karın çokluğuna göre birkaç sıra taş siper yapılır. Taş siperler kayalık arazide uygulanır. Gerekli taş var ise yapılması; siper bir kuru duvar örülmesinden ibarettir. Taş hazırlanması yükleniciye verilmiş ise ölçü için yapılacak figürler siper kesitinde ve siperin geleceği yerde yaptırılır. Bu suretle de işçilikten kazanılarak ucuz bir şekilde siper elde edilmiş olur. Her kış mevsiminden sonra yıkılan kısımların tamiri suretiyle daimi bakımının yapılması gerekir.
Bunlar da yukarıda açıklanan ve (Şekil-3) de gösterilen delikli engeller (kafes) şeklinde çalışırlar.
En basit şekilde tesisi için siperin geleceği yer (70-80) Cm. kazılır. Traversler dik olarak ve yan yana buraya dikilir. Artan toprak traversin dibine yığılır. Bu traversler daima çalınmaya uygundur. Genellikle baş taraflardan çalınır. Gerekli takibatı yapmak için bu hırsızlığı anlayabilmek amacıyla; iki baştaki traversleri daha derin gömmek, beyaz badana veya her hangi bir renkle boyamak faydalı ve gereklidir. Her kış mevsiminden sonra siperleri gözden geçirmek, çalınanları tamamlamak, yıkılanları düzeltmek suretiyle bakıma da ihtiyacı vardır. (Şekil-10-11).
Yine ağaç traversten olmak üzere daha muntazam şekilde ve aşağıda gösterildiği üzere siperler de yapılmaktadır. (Şekil-12-13) Aynı vaziyette demir traversten de siperler yapılabilir. Bu siperlerde traversler arasındaki aralıklar; travers genişliğinin 2/3 üçte ikisi kadar olmalıdır. Yani travers eni (24) Cm. ise aralıklar takiben (16) Cm. bırakılmalıdır.
4- (Şekil 17-18) söğüt ve benzeri ağaç dalları ile yapılan siperlerdir. 
5- (Şekil 19) beton kalaslardan yapılmış kar siperidir. 
Yukarıda geçen bu siperlerin yükseklikleri fazla olmadığından karı az olan yerlerde yolu iyi muhafaza ederler, daha fazla yükseklikte siper yapmak; hem daha pahalıya malolur, hem de tecrübe ile iyi netice vermediği görülmüştür. C) Perdeli Sabit Siperler (Rus Tipi Siperler): 
Bu siperler; yarmaların hakim rüzgar tarafındaki şevlerinin üste yakın kısımlarında açılmış çukurlara; betonla tespit edilen dikey raylar ve bu raylara cıvatalarla bağlı kadronlar ve kadronlara tutturulmuş kalaslardan yapılmış perdelerdir (Şekil-20). Siperin Çalışması: Üstten esen karlı rüzgarın getirdiği kar; perdenin yarma şeviyle hasıl ettiği aralığın alt kısmı dar olduğundan, bu aralıktan büyük bir süratle geçen rüzgar cereyanına kapılır. Yarmanın karşı şevini yalayarak aşar ve dışarı savrulur. Bu suretle de dolma tehlikesi önlenmiş olur. Perdelerin şiddetli rüzgara karşı dayanıklı olması ve siperin devrilmemesi için; kalasların kadronlara cıvatalarla tutturulması ve rayları da üst kısımlarından, kalın tellerle yapılacak ve yarmanın üstüne çakılan ray kazıklara bağlanacak gergilerle sağlam yapılmalıdır.
Bu suretle elde edilecek sağlam bir siper az bir hasarla kış mevsimini çıkarabilir. Kıştan sonra mutlak surette siperi elden geçirmek, kırılan kalasları yenilemek, destek ve gergi tellerini sağlamak şekle getirmek zaruridir. Bu siperlerin ömürlü olması için, kalas kadron gibi ağaç kısmı enjekte edilmiş veya katranlanmış bulunması icap eder. İyice sağlam yapılamayan siperler; karlı rüzgarlara dayanamıyorsa parçalanır. Kırılan, kopan kalaslar hattın içine düşerek kar arasında kalır. Seyrüsefer emniyeti için tehlikeli durum hasıl olabilir. Bu sebeple her şiddetli rüzgardan sonra siperler ve yarma içi kontrol edilmelidir.
Seyyar siperler; yukarıda (Şekil-3) de anlatılan delikli engeller (kafesler) gibi karı tutarlar. Dikey veya yatay kadronlarla iki tip üzerinde imal edilen bu siperler; uzun tecrübelere tabi tutularak aşağıda yazılı neticeler elde edilmiştir: 1- Her iki tipe göre yapılan siperler, karı tutma hususunda az farkla aynı hizmeti görürler. 2- Kadronlar arası az açık olan siperler; kar toplantısını daha çabuk ve yüksek, daha dik meyilli ve kendilerine daha yakın mesafede yaparlar. Yani bu gibi siperler daha iyi çalışırlar. Fakat bunların verim müddeti azdır. Yerlerini çabuk değiştirmek lazım geldiğinden, fırtınalarda az müddet çalışırlar (Şekil 21). 
3- Kadronların arası çok açık olan siperler; kar toplantısını daha geniş ve daha yatık yaparlar. Toplantı daha yavaş hasıl olur, dolayısıyla da daha uzun zaman çalışırlar. Yer değiştirme müddeti uzar. Yalnız geniş saha lazımdır (Şekil-22) 
4- Siperler ne kadar yüksek olursa, o nispette faal çalışırlar. Kar toplantısı çabuk yükselir. Şekil itibariyle de rüzgara karşı olan tarafın şevi daha dik olur. Şiddetli fırtınalarda yüksek siperler daha az kullanışlı oldukları gibi çabuk da kırılırlar. Bu sebeple fırtınaları sık ve şiddetli olan yerlerde alçak siperler daha kullanışlıdır. Tamamen tecrübeye dayanan bu anlatım neticesi en fazla kullanışlı olarak tespit edilen Rus’ların da kullandıkları siperler bizim için de arzu edilendir. (Şekil-23-24) de gösterilen siperlerden biri 2.18 yüksekliğinde (yüksek siper) diğeri 1.40 yüksekliğinde (alçak siper) olup, parçanın diğer ebatları birbirinin aynıdır. Başlıca boyutları: Siper uzunluğu (2.10) m. Kadron genişliği (85-120) m/m “ kalınlığı (13-19) “ Kadronlar arasındaki açıklık (75-100) “ dir. Şekilde görüldüğü gibi dikey ve yatay kadronlardan teşekkül eden esas kısım, birbirine çapraz (kutrani) lerle birleştirilmiştir. Bağlantısı sıkı vaziyette olması için 75 m/m uzunluğunda çivi kullanılır, uçları içine bükülerek perçinlenir (Şekil-25). Böyle bir siperin ağırlığı (15-32) kilo arasındadır. Normal olarak (5-6) sene kullanılır. Siperler katranlanırsa veya enjekteli ağaçlardan yapılırsa ömrü daha uzun olur. Siperlerin hafifliği ve sağlamlığı en önemli özelliğidir. Bu her iki sipere gidecek malzeme miktarı, bir kolaylık olmak üzere (1 No.) cetvelde gösterilmiştir.
(Alçak ve yüksek bir kar siperine lüzumlu malzemeyi gösterir 1 No. lu cetvel)
Kar Toplantısına Göre Siperlerin Konacağı Yerler: Karlı rüzgarla kapanan yol 4 kısma ayrılır; 1- Derinliği (0.50-8.00) metre arasındaki küçük yarmalar ve daha büyük yarmaların, derinliği (0.50-8.00) M. arasında olan kısımları. Bu yerler karlı rüzgarla en çok kar toplantısına karış kalır. Bu sebeple; Birinci derecede seyyar siperler; bu derinlik dahilinde olan yarmalarla, daha derin yarmaların, baş ve sonundaki bu derinlik içinde kalan kısımlarını korumak üzere kullanılır. 2- Yarmaların (0.50) M. derinlik ile sıfır noktaları arasında kalan kısımlar ve (0.50) M. derinliğe kadar olan küçük yarmalar. 3- Düzlükte (0.65) M., yamaçlarda (1.00) M. yüksekliği kadar olan imlalar. Bu 2 ve 3. Kısma dahil yol da karla kapanır. Buna rağmen umumiyetle siper konmayacak bu gibi yerler, işçi ve icabında makine ile daima temizlenir. Temizlikte atılan karlar, sıfır yerleriyle imlalarda balast yüksekliği geçerse (ancak kış sonlarına doğru olabilir) o zaman bu mıntıkalar da yarma vaziyetine gireceğinden seyyar siperlerin kullanılması icap eder. Bu temizlik (Şekil-26) da görüldüğü gibi, kar iki tarafa da az meyilli olacak şekilde yapılır. 
4- Derinlikleri 8 m. den fazla olan yarmalarla 1.00 m. yüksek imlalar. Bu gibi yol kısımları, karlı rüzgarla kar toplantısı tehlikesine karşı değillerdir. Yalnız yağan karla örtülürler. Ancak yarmaların kurp olan kısımlarında, hatta paralel esen rüzgarla bir toplantı hasıl olduğu görülmüştür. Bu da temizlikle halledilir. (Şekil-27). Bu sebeple 4. üncü kısma dahil yolun kar siperine ihtiyacı yoktur.
Seyyar Siperlerin Yerlerine Konması, Çalıştırılması Ve Yer Değiştirilmesi: Seyyar siperlerden en iyi şekilde istifade edilmek üzere evvela: a) Siper konulması önemli olan 1. İnci kısma dahil yarmalarla icabında siperle muhafaza edilecek (2, 3) e giren mıntıkalarda; karın vaziyeti ve fırtınalar, devamlı şekilde tetkike tabi tutularak elde edilecek istatistiki bilgilere göre ve senelerin verdiği tecrübelere dayanarak siperlerin nerelere, n zaman ve ne uzaklıkta konulacağının evvelden tespiti. İkinci olarak da; b) Bu sahada yapılan devamlı deneme ve sarf edilen emekler neticesi elde olunan aşağıda yazılı hususlara riayet edilmesi lazımdır. 1- Yolun kardan muhafazasına lüzum olan yerlerde, siperler kış girmeden evvel (karlı rüzgar başlamadan ve toprak donmadan) yerlerine konulmuş olmalıdır. Çok kapanan yarmalarda siperler, yarma şevinden (40-50) M. geriye konulur. Az rüzgarlı ve az kapanan yerlerde ise (20-30) m. uzaklık yeterlidir. 2- İlk defa konuşta; siperlerin boyunca yere, tespit sırıkları çakılır. (Şekil 24-25) de gösterilen ölçülerde siper kullanıyorsak; sırıklar 2 M. ara ile çakılır ve siperler köşelerinden bu sırıklara iple sağlamca bağlanarak tespit edilirler. Sırıklar, kısa ve uzun olmak üzere iki cinstir. a) Kısa sırıklar yalnız siperleri tespit için kullanılır. Boyu; yere çakıldığında siper yüksekliğini fazla geçmeyecek kadardır. b) Uzun sırıklar, 3 M. ve daha fazla uzunluktadır. İstimlak dolayısıyla demiryolu arazisi dar olup siperlerin (1) de yazılı mesafelere konmasına imkan yoksa veya başka bir sebeple siperlerin daha yakına tespiti icap ediyorsa umumiyetle bu gibi hallerde kullanılırlar. Böyle bir siperin hattan görünüşü (Şekil-28) de gösterilmiştir.
Her iki cins sırıkta ilkbahara kadar çakıldıkları yerde kalırlar. Siperler karın üzerinde yer değiştirdikçe yeniden çakılan sırıklara tespit edilir. c) Sırık çakılması mümkün olmayan hallerde veya rüzgarı pek şiddetli esmeye yerlerde siperler birbirine dayayarak konur ve sıkı bir vaziyette iple bağlanır (Şekil-29).
3- Siperlerin ilk konuşunda ve sonradan da yer değiştirilmesinde belirli bir sıra takip etmesine; ileri geri konmamasına, aynı zamanda üstlerinin de bir seviyede olmasına, yüksek ve alçak şekilde kalmamasına azami dikkat edilmelidir. Siper üstlerinin bir seviyede bulunması için siperlerin gerisinde (demiryolu cihetinde) toplanan kar dalgasının üstünün düzgün olması lazımdır. Bu sahada çalı, arazi, tümsek ve çukurlarının mevcudiyeti veya düşmüş siper bulunması hallerinde; kar yığınları da düzgün olmayarak dişli bir şekil alırlar. Siperin yeri değiştirilmeden evvel kürekle yüksek kar tabakası kesilerek, çukur yerler de doldurularak seviye tanzimi yapılır. Ve sonra siperler buraya nakledilirler. Bu sebeple; aralarda düşmüş siper bırakılmamalı, bu husus bekçilerle kontrol edilmelidir. 4- Siperler yerlerine konurken donmuş toprağa oturtturulmalıdır. Zeminden 25 Cm. yüksek kalması lazımdır. Bunun için sırıkların olduğu yerde toprak yığınları yapılarak siperler köselerinden buralara oturtulur. Bu suretle siperlerin altında kalan bu 25 Cm. lik boşluk; kar toplantısının biraz ötede olmasını temin eder. Ve siperlerin sonradan yerlerinden kolaylıkla kaldırılması sağlanmış olur. (Şekil –30).
5- 1/a ve 1/c de bildirilen şekilde tesis edilen siperlerin ilk konuşunda; arkada (yol tarafında) hasıl olan kar dalgasının yüksekliği; siper yüksekliğinin 2/3 nü bulunca siperin yeri değiştirilmelidir. İlk konuşta, gerilerde ne kadar fazla kar yığıntısı hasıl olursa; ikinci konuşta (yer değiştirilişte) karı tutmak bakımından o kadar faydalı vaziyet elde edilmiş olur. Bu düşünce ile yani, çok kar toplansın diye de siperler ilk yerlerinde lüzumundan fazla bırakılmamalıdır. Çünkü, biriken kar siperlerin yerinden kaldırılmasına engel olur ve kazma, kürek kullanılmasını icap ettirerek fayda yerine zarar hasıl eder. 6- Her yer değiştirmede siperler, kar dalgasının arka yamacındaki dik meylin kırıldığı noktaya konur. Bu vaziyet (a-b) ile (Şekil –31) de gösterilmiştir.
Bu suretle değiştirilen siperlerin dizileri arasındaki uzaklık gittikçe azalır. Kar yığınının yükseklik artar. Bu değiştirmeler isabetle yapıldığı takdirde; 2. Değiştirmede (yani b e konduğunda) dalga yüksekliğinin siperleri 2 M. ve daha fazla aştığı görülmüştür. Netice olarak biriken karın yüksekliği 6-7 M. yi geçince derin yarma vaziyetine benzer. Karın az bir kısmı siper arkasında toplanır. Büyük kısmı ile kar sathının meyilli olması neticesi yukarıya doğru istikameti değişen rüzgarla beraber hattın üstünü aşarak uzaklara gider. Ve yolun karla kapanmasının önüne geçilmiş olur. 7- 1/b de bildirilen siperlere gelince: Siperin arkasında (yol cihetinde) kar birikintilerini yükseklik oldukça, siperler yavaş yavaş tespit edilmiş oldukları sırıklar üzerinde yukarı çekilirler. Kar birikintisi ileride yola kadar varmayacak derecede müsait şekil ve yükseklik aldıktan sonra, siperler sırıktan alınarak (6) da olduğu gibi kar dalgası üzerine dikilirler. (Şekil-32)
8- (6, 7) de bildirilen yer değiştirilmelerinde o mıntıkanın rüzgarı şiddetli ise; kar yığını üzerine yeniden sırıklar çakılır ve siperler bunlara dayandırılır. Şiddetli değilse siperler doğrudan doğruya bir birine dayanacak şekilde konurlar. Siperlerin yerine her karlı rüzgardan sonra değiştirmek ve bu işi süratle yapmak lazımdır. Bu suretle kar toplantısı daha çabuk yükselir. Bunun için de yeteri kadar işçi ile siperler yerlerinden parça parça kaldırılmak; bekletilmeden yeni yerlerine konmak suretiyle bütün sahada çalışılmalıdır. 9- Şiddetli kar hücumuna karşı kalan mıntıkalarda işçinin; siperlerin yerini vaktinde değiştirmeğe imkan bulamaması ihtimalleri göz önünde tutularak, bazen yedek kar siperi dizisi de yapılır. Bu yedek dizi esas ile yol arasına ve esas diziden itibaren 20 M. mesafe konur.
Esas siperlerin yer değiştirilmesi işi bittikten sonra; yedek dizideki siperler, icap ederse daha ileriye konur. Esas siperlerin yeri üç, dört defa değişince, kar yığının yüksekliği kafi hadde gelmiş olacağından artık yedek siperlere lüzum kalmaz (Şekil-33). İyi idare olunan seyyar kar siperleri vasıtasıyla biriktirilen kar kitlesi hakkında bir fikir vermek üzere; Rus demiryolunda tespit edilen vaziyet (Şekil-34) de gösterilmiştir.
10- Kar siperi kullanılan mıntıkalardaki hemzemin geçitleri ister yarmada, isterse sıfır noktasında olsun (Şekil-35) de gösterilen şekilde değiştirilerek siperle muhafaza altına alınacaktır.
Kabul edilen bütün tedbirlere rağmen yine kar hattın üzerine gelir ve trenlerin hızını keser ve durdurur. Onun için karı hattan kaldırmak lazımdır. Bu işler bir usul dairesinde yapılmalıdır. Çünkü aksi takdirde fayda yerine zarar meydana getirir. Bazen yola kar bile getirir (Bilhassa sıfır mahallerde). 
(Şekil 36-37) de gösterildiği veçhile trenler geçtikten sonra tekerlekler karda iz ve çıkıntı bırakırlar, bunlar derhal kaldırılmalıdır. Bu temizlikten çıkan kar hattın yanına atılıp küme veya başka bir çıkıntı şeklinde bırakılırsa sıfır, yer yarma şeklini alır ve çabucak karla kapanır, onun için sıfır yerlerde dikkatli ve usulü dairesinde bir bakım ister, raydan yüksek kalan çıkıntılar kesilmelidir, bu işi işçi kürekle yapabilir. İşçi küreğin ucunu rayın üzerine koyarak ve arkadan iterek yürür. Kürekte bir miktar kar toplanınca işçi onu bir hızla rüzgarın hatta geldiği istikametin aksi tarafına ve hatta zarar vermeyecek mesafeye atar. Eğer karı uzak mesafeye atmaya imkan yoksa onu raydan bir iki adım ileriye kor ve üzerine küreğin tersiyle vurarak etraftaki karın içerisine gömer. Bu iş mümkün ise her trenden sonra yapılmalıdır. Olmadığı takdirde karlı rüzgar başlar başlamaz bu işin yapımı gereklidir. Bu iş esnasında başka sebeplerden olmuş olan kar ve sair çıkıntılar kesilip uzağa atılmalı veya vurularak gömülmelidir. Yapılan bu tedbirlerle karlı rüzgarın sıfır yerlerde tesiri oldukça azalır. Yola, yağmak suretiyle biriken kar da kaldırılmalıdır. Çünkü kardan sonra rüzgar başlayacak olursa vaziyet fenalaşır. Ray mantarından aşağıya bulunan karın kalkmasına lüzum yoktur. Yalnız rayların iç tarafından budenin serbest geçmesi için ufak bir saha ve trifonlarla cebire bulonlarının muayenesi için azıcık bir yer açılması kafidir. Sıfır yerlerde atılan karlar etrafta tedricen yükselir ve kış nihayetlerine doğru evvelce de söylendiği gibi yarma haline gelir. Rüzgarın anafor yapmaması için atılan kara hafif yuvarlak şekil verilmelidir ve bu gibi yerlere mahsus daima yedek kar siperi bulundurulmalıdır. Siperlerle korunduğu halde bazı yerlere yine kar hücum eder.
a) (Şekil-38) de yarmanın başı yandan gelen rüzgarla doldurulmuş olduğunu gösterir. b) (Şekil-27) de yarmada hatta eşit olarak esen rüzgar yolun yarma dahilinde ve kuruba rastlayan kısmını doldurmuş olduğu görülür. İşçi kuvvetiyle kapanan yerlerin temizliği aşağıda gösterildiği tarzda yapılmalıdır. 1- Kapanan yolun temizliğine ancak kar siperleri değiştirilmesi ettirildikten sonra başlanmalıdır. Bu suretle temizlenen yer emniyete alınmış olur. 2- Acil ve tren geçirmek mecburiyeti varsa, yol temizlenir, sonra siperlerin yeri derhal değiştirilir, yalnız temizlenmiş yol, işçilere iş başından ayrılmadan siperlerin değiştirilmiş mevki ettirilmesiyle emniyete alınmalıdır.
3- Temizliği toplu olarak değil, geniş bir sahada (yarmalarda, mümkünse bütün yarma boynuca) yapmalıdır. 4- Sıfır yerlerin ve küçük imlaların temizliğinde karı az meyilli bırakmalı (Şekil-39) da 1-1 gibi yapmalı II-II vaziyetinde katiyen yapmaktan kaçınılmalıdır.
5- Yarmaların temizliği tabaka tabaka yapılmalıdır. (Şekil 40) da vücuda gelen kademeler karın yukarıya dağılmadan atılmasına yardım eder. 6- Acil bir tren geçirmek mecburiyeti varsa yarmada (Şekil 41) de gösterildiği gibi gabari kadar yer temizlenebilir: yalnız çıkan kar derhal yarmadan uzak mesafeye alınmalıdır ve yarma şevlerinde kalan karın içersinde işçilerin korunması için aşırma olarak tünellerde olduğu gibi oyuk yapılmalıdır. 7- (Şekil 27 ve 38) de gösterilen yarmalara gelen kar tamamen kaldırılmalıdır. 8- Yol üzerinde temizlenmiş kar hiçbir suretle yarmalarda bırakılmamalı ve dışarıya atılmalıdır. 9- Kurplardaki yarmalar evvela temizlenmelidir.
Şekil 41
10- Yarma temizliği ve siperlerin değiştirilmesi mevki ameliyesi son bulduktan sonra yarma ve yarma şevleri üzerine atılmış karlar hemen trenlerle dışarıya alınmalı ve bu iş mümkün olan süratle yapılmalıdır. Her vagona 4 işçiden az koymamalıdır. Yarma başlarındaki kar kızaklarla alınabilir. 11- Şayet yol kapanmış ve tipi, bora devam ediyor veya yeniden başlamış ise temizlik müspet bir netice vermez, hatta yolun daha fazla ve sıkı karla kapanmasına sebep olabilir. Bu hallerde temizlik tatil edilir. 12- Kar temizliğini gece yapmak tehlikelidir. İşçi ile kar temizliği ilkel ve pahalı usuldür, en iyisi kar küreme makineleri kullanmaktır. Yalnız bu makinelerle ancak trenlerin geçebileceği kadar yol temizlediğinden diğer karların kaldırılması işçi ile yapılır ve yine yukarıdaki hususta dikkat etmek mecburiyeti nazarı dikkatten uzak tutulmalıdır. Mesela: sıfır yerlerde makine büyük fayda vermez ve bu gibi mahaller daima işçi ile temizlenir ve nezaret altında bulundurulur. Yüklə 360,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
