Karima Qosimova, Safo Matchonov, Xolida G’ulomova, sharofat Yo’ldosheva, sharofjon Sariev ona tili o’qitish metodikasi darslik


O’quvchilar inshosini tahlil qilish



Yüklə 1,6 Mb.
səhifə113/121
tarix29.01.2023
ölçüsü1,6 Mb.
#81577
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   121
386edff754ff935142fbdea5167455bd ONA TILI O’QITISH METODIKASI

O’quvchilar inshosini tahlil qilish

Nutq o’stirish metodikasida o’quvchilar inshosi uchun baho me’yori muhim masala hisoblanadi. Tabiiyki, bunda yuqorida bayon etilgan asosiy talablarga rioya qilinadi.


O’quvchilar inshosini baholashda quyidagilar hisobga olinadi:
1. Insho mavzusining yoritilishi (Mazmun mavzuga mosmi, ya’ni yetarli yoritilganmi, haqiqatga mos keladimi?).
2. Reja, kompozitsiya, izchillik (reja to’g’ri tuzilganmi, materialni bayon qilish tartibi rejaga mos keladimi, mazmunda takror yo’qmi, zarur o’rinlar tushib qolmaganmi, izchillik buzilmaganmi, asosiy fikr aniqmi, xulosa chiqarilganmi?).
3. Janri, uslubi (hikoya tarzidagi matnda tasviriy va muhokama elementlari bormi, uslubda xatoga yo’l qo’yilmaganmi, insho mavzusi va vaziyatni yoritish vazifasini janr va uslub oqlay oladimi, badiiylik elementlari bormi?).
4. Insho hajmi (so’z, gap soni; lakonizm yoki ko’p so’zlilik).
O’quvchilar inshosiga qo’yilgan bunday talablar uni baholashda real yondashishga imkon beradi.


NUTQIY XATOLAR VA ULARNI BARTARAF QILISH
YO’LLARI


Xato turlari

Nutqiy xatolarga noto’g’ri (noo’rin) tanlangan so’zlar, noto’g’ri tuzilgan gaplar, morfologik shakllarni noto’g’ri ishlatish kiradi.


Boshlang’ich sinflarda bunday xatolar ustida ishlash ancha qiyin, chunki ularni to’g’rilash va oldini olish uchun ona tili dasturida berilgan qisqa nazariy ma’lumot yetarli emas. Bolalar nutqini takomillashtirish ustida rejali, muntazam ish olib borish uchun asosiy nutqiy xatolar turini bilish zarur. Bunday nutqiy xatolarni o’rganish, shuningdek, ularning kelib chiqish sabablarini tekshirish xatolarni to’g’rilash va oldini olish uchun zamin hozirlaydi.
Nutqiy xatolar uch turga ajratiladi: lug’aviy-uslubiy, morfologik- uslubiy, sintaktik-uslubiy.
Boshlang’ich sinflarda lug’aviy-uslubiy xatolar ko’proq uchraydi. Bunday xatolarga quyidagilar kiradi:
1. Bir so’zni qayta-qayta ishlatish. Bunday xatoning kelib
chiqishiga sabab, birinchidan, o’quvchi so’zni ishlatishga kam e’tibor beradi va faol lug’atidagi so’zdan takroriy foydalanadi; ikkinchidan, o’quvchining so’z boyligi kam, sinonimlarni bilmaydi, takrorlanadigan so’zlar o’rniga olmoshlardan foydalana olmaydi.
Agar o’qituvchi bir so’zni qayta-qayta ishlatmaslik uchun uning ma’nodoshlaridan yoki shu so’z o’rniga olmoshlardan foydalanish kerakligini yaxshi tushuntirsa, kichik yoshdagi o’quvchi matnni e’tibor bilan o’qib, takrorlarini nisbatan tez tuzata oladi.

Yüklə 1,6 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   121




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin