Kasbga moslashish (adaptatsiya qilish ) - lavozimi bo`yicha emas, balki
shaxsning psixologik qiyofasiga binoan uning talabalik (o‗quvchilik) davridan
yuqori malakali kasb egasiga aylanishi, ya‘ni kasbiy mehnat shart - sharoitlariga
asta-sekin kirib kelishidir.
O‗zida biologik elementlarni qamrab olgan organizmning ishlab chiqarish
(mehnat qilish) muxitiga, kun tartibiga moslashishi aslida ijtimoiy moslashishning
asosiy ko‗rinishi xisoblanadi.
Kasbiy moslashish davri odatda
uch o‗ziga xos xususiyatli bosqichni bosib o‗tadi, uning xar qaysisi o‗qituvchining kasbiy ma‘lumot olishining muxim
qirralari bilan tavsiflanadi. Moslashishning
birinchi bosqichi tanishuv deb
nomlanib, atrof muxitdagi o`zining yangi rolini tushinib yetishi bilan yakunlanadi.
Kasbiy moslashishning
ikkinchi bosqichi tayyorlov deb atalib, ixtisosni egallash,
mutaxassislikka oid bilimlar (ko‗nikmalar), umumtexnik, gumanitar fan asoslarini
chuqur o‗rganishni takozo etadi. Kasbiy moslashishning
uchinchi bosqichi asosiy
xisoblanib, yosh mutaxassisni muassasa muxitiga aralashib ketish bilan
tavsiflanadi. Amaliyot uning bosh mezoni sifatida xizmat qiladi.
Kasbga moslashishning muvaffaqiyatliligi ko‗p jixatdan quyidagilarga
bogliq:
a) o‗qituvchilar va murabbiylar qay yusinda yosh mutaxassislarni ishlab
chiqarishga hamda xizmatning boshqa soxasiga tayyorlashiga;
b) ishlab chiqarishda va ta‘lim muassasalarida shaxslararo munosabat qay
xolatda kechishiga;
c) yosh kadrlar qaysi shakl va tuzilishdagi jamoaga tushib qolishiga va
boshqalar.
Shunga qaramasdan, shaxsning faolligi, kasbiy extiyoji, layoqati,
36
motivatsiyasi, qiziqishi, hayotiy rejasi singari psixologik jabxalarini xisobga olish,
bu soxani jonlanishiga ijodiy xizmat qiladi.
