Katta Ma'lumotlar (Big Data) va Analitika: Ma'lumotlar Bazasini Tashkil Qilish Mexanizmi

Katta Ma'lumotlar (Big Data) va Analitika: Ma'lumotlar Bazasini Tashkil Qilish Mexanizmi
Xamrokulov Oybek Rashid o`g`li
Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti
Raqamli Iqtisodiyot fakulteti
RI-61 guruh 2-kurs talabasi
Email:[e-mail]

Annotatsiya: Katta ma'lumotlar (Big Data) va analitika, ma'lumotlar bazasini tashkil qilish va unidan foydalanishning modern usullarini ifodalovchi muhim kontseptsiyalardir. Bu tezisda, katta ma'lumotlar va analitika asosida ma'lumotlar bazasini tashkil qilish mexanizmi, ularning ahamiyati, foydalanish sohalarini, va ularning jamoatchilik va tashqi dunyoda o'zgartirilishlarini ko'rib chiqamiz.
Kalit so`zlar: Kattas ma`lumotlar (Big Data), internet, analitika

Katta Ma'lumotlar (Big Data)

Katta ma'lumotlar, yig'ilgan ma'lumotlarning hajmi, tezligi, va murakkabligi xususiyatlarini ifodalaydi. Bu ma'lumotlar, klassik ma'lumotlardan farqli ravishda iste'molchilarning diqqatini tortadi va ularning o'zining o'rtacha texnologiyalarni o'zgartirishi talab qiladi. Katta ma'lumotlar o'n yillar davomida hukumat tizimlaridan korporativ sektorlarga, ilmiy tadqiqotchilardan tashqi dunyoga yetib borib o'tdi.
Ma'lumotlar Bazasini Tashkil Qilish
Ma’lumotlar bazasi bu — tartiblangan ma’lumotlarni saqlovchi va qayta ishlovchi axborot modeli hisoblanadi. Soddaroq qilib aytganda, bir hil turdagi axborotlarni o‘zida saqlovchi va berilgan so‘rovlar orqali ularni taqdim etuvchi model. Misol uchun, kitoblar javoni, bu ma’lumotlar bazasi hisoblanadi, ya’ni bir hil turdagi (kitoblarni) ob’yektlarni o‘zida saqlaydi, yoki bo‘lmasa telefon raqamlar yozilgan kitobcha, bu yerda ism, telefon raqam kabi bir hil tipdagi ma’lumotlar saqlanadi, bu ham ma’lumotlar bazasi.
Ma'lumotlar bazasini tashkil qilish, katta ma'lumotlarni yig'ib olish, o'zlashtirish, va saqlash jarayonini o'z ichiga oladi. Bu jarayonning muhim qismi ma'lumotlarni o'rganish, ushlab turish va ulardan foydalanishni ta'minlashdir. Ma'lumotlar bazasini tashkil qilish uchun quyidagi asosiy jarayonlar lozim:
1. Ma'lumotlar Yig'ilishi: Katta ma'lumotlar iste'molchilarning internet, sensorlar, va boshqa manbalardan yig'iladi. Bu jarayon ma'lumotlarni avtomatik ravishda qo'llab-quvvatlash va birlashtirishni talab qiladi.
2. Ma'lumotlarni O'zlashtirish: Yig'ilgan ma'lumotlar, ulardan ma'lumotlar olish va ulardan foydalanish uchun o'zlashtirilishi kerak. Bu jarayon ma'lumotlar analitik asboblar va algoritmlar yordamida amalga oshiriladi.
3. Ma'lumotlarni Saqlash: Katta ma'lumotlar ma'lumotlar bazasida saqlanadi. Bu asosiy maqsad, ma'lumotlarni o'zlashtirilgan shaklda saqlash va ularga ko'proq o'rin yig'ishdir.
Analitika va Katta Ma'lumotlardan Foydalanish
Analitika, ma'lumotlarni tahlil qilish, ta'riflash, va unidan ma'lumot olishning jarayonlarini o'z ichiga oladi. Bu tahlil va ta'riflash jarayonlari natijasida qarorlar olish, yuqori darajada shaxsiylashtirilgan xizmatlar taklif qilish, va yangi texnologiyalar va sohalarda rivojlanish mumkin bo'ladi.
Katta ma'lumotlar va analitika quyidagi sohalarda katta ahamiyatga ega:
1. Korporativ Sohalar: Korporativ kompaniyalar ma'lumotlardan foydalanish orqali o'zlarini optimallashtirish, xizmatlarni yaxshilash va yangi bozorlarga kirishni ta'minlaydilar.
2. Tashqi Dunyo: Hukumatlar va xalqaro tashkilotlar, katta ma'lumotlardan foydalanish orqali iqtisodiy va ijtimoiy masalalarni tahlil qilish, natijalarni o'rganish va qarorlar olishadi.

3. Tadqiqot Sohasi: Ilmiy tadqiqotchilar va ilmiy jamiyatlar, katta ma'lumotlardan foydalanish orqali yangi ilmiy izlanishlar olib boradilar va ilmiy tadqiqotlarni rivojlantirishadi.

V. Katta Ma'lumotlar va Xavfsizlik

Katta ma'lumotlar va ma'lumotlar bazasini tashkil qilishda xavfsizlik katta muhimiyatga ega. Ma'lumotlar uchun xavfsizlik protokollarini rivojlantirish va ma'lumotlar bazalarini hujjatlanganlik, buhronlar, va hujumlar qarshi himoya qilish talab qilinadi.

VI. Natijalar va O'zbekiston Tashqi Dunyodagi O'zgarishlar

Katta ma'lumotlar va analitika, O'zbekiston tashqi dunyoda rivojlanib borayotgan mamlakatlar qatoriga kiritildi. Ular, o'z ma'lumotlar bazalarini o'zlashtirish, analitika qilish va yangi qarorlarni qabul qilish orqali ijtimoiy va iqtisodiy sohada o'zgarishlar kiritish imkoniyatini yaratdilar. Shu bilan birga, O'zbekiston katta ma'lumotlar va analitika sohasidagi rivojlanishni o'z hissas

Ushbu maqolada katta ma ’lumotlar (big data), katta hajmli ma ’lumotlarni Oliy ta ’limda q o ‘llash to ‘g ’risida f k r yuritilgan. Zamonaviy texnologik imkoniyatlar katta massivlarda ma ’lumotlar yig ’ish, saqlash va saqlashning mavjud usullarini o ‘zgartirdi. Katta ma ’lumotlarni qayta ishlash jamiyatning raqamli texnologiyalarga o ‘tish maydonini, ma ’lumotlarning miqdorini sezilarli darajada oshirdi. Zamonaviy usullar orqali jarayonlarni sezilarli darajada soddalashtirish imkoni, axborotni boshqarish, tahlil qilish va tadbiq qilish ma ’lumotlar va ular bilan ishlash samaradorligini oshirmoqda.

Kalit so‘zlar: katta m a’lumotlar, tuzilmalanmagan m a’lumotlar, tuzilmali m a’lumotlar, LMS, NoSQL, s o ‘rovlar.