Rivojlanish psixologiyasining tadqiqot metodlari EKSPERIMENT METODI KUZATISH METODI TEST METODI SUHBAT METODI SOTSIOMETRIK METODI EKSPERIMENT METODI
Eksperiment metodi – o'z navbatida tabiiy va laboratoriya metodlariga ajratiladi. Tabiiy tajriba metodlarining ilmiy asoslarini 1910 yilda rus psixologi A.F.Lazurskiy kichik maktab yoshidagi bola shaxsini shakllantirishni o'rganish maqsadida qo'llagan. Tabiiy metoddan foydalanishda, ishlab chiqarish jamoalari a'zolarining, ilmiy muassasalar xodimlarining, o'qituvchilar, keksaygan kishilarning psixologik o'zgarishlari, o'zaro munosabatlari, ish qobiliyatlari, mutaxassislikka yaroqliligi muammolarini hal qilish nazarda tutiladi.
Tabiiy sharoitda inson psixikasini o'rganishda sinaluvchilarning o'zlari bexabar bo'lishi ta'lim jarayonida berilayotgan bilimlar tadqiqot maqsadiga muvofiqlashtirilishi, katta yoshdagi odamlarga tarbiyaviy ta'sir o'tkazish, kundalik mehnat doirasida amalga oshirilishi lozim. KUZATISH METODI
Kuzatish metodi – ikki xil bulib, ob'ektiv (tashqi) va sub'ektiv (ichki) kuzatish turlari mavjud. Inson psixikasidagi o`zgarishlarni kuzatish uchun quyidagilar amalga oshiriladi:
a) kuzatishning maqsad vazifasi belgilanadi;
b) kuzatilayotgan ob'ekt tanlanadi;
v) tadqiqot o'tkazish vaqti rivojlantiriladi;
g) kuzatish qancha davom etishi qat'iylashtiriladi;
d) kuzatish insonning qaysi faoliyatida (o'qish, o'yin, mehnat, sport) amalga oshirilishi tavsiya qilinadi
e) kuzatishning shakli (yakka, guruh, jamoa) tanlanadi;
y) kuzatilganlarni qayd qilib borish vositalari (kundalik suhbat daftari, kuzatish varaqasi, magnitafon, videomagnitafon) tayyorlab qo'yiladi
Kuzatish orqali turli yoshdagi odamlarning diqqati xis-tuyg'ulari, asab tizimining tashki ifodalari, imo-ishoralari, sezgirligi, xulq-atvori, nutq faoliyati kabilar o'rganiladi. Ammo o'ta murakkab ichki kechinmalar, yuksak xissiyotlar, tafakkur, mantiqiy xotira va aql zakovatni tadqiq etishga bu metodning imkoni etmaydi. Tashqi kuzatishda ba'zan tafakkur buyicha ham ma'lumotlar olish mumkin. Ish ustidagi kayfiyatni chehradagi tashvish va iztirobni, sinchkovlik va ruhiy holatlarni kuzatib, tafakkurdagi o'zgarishni aniqlash mumkin.
Bundan tashqari qo'lning titrashi, asabiylashish, nutqning buzilishi ham insonning ruhiyatidagi o'zgarishlar bo'yicha ma'lumotlar beradi. Psixologiyada ilmiy bo'lmagan o'z-o'zini kuzatish, ya'ni iterospektsiya metodidan ham foydalaniladi. SOTSIOMETRIK METOD
