Teqvim-2015. pdf

Partiyasının üzvləri və Erməni Milli Şu-
rasının nümayəndələri açıq-aşkar yerli 
müsəlman  əhalisinə, Azərbaycan xal-
qına qarşı terror və təxribat törədirdilər. 
Tarixə erməni-müsəlman davası kimi 
düşmüş,  əslində ermənilərin Bakı-
da, Naxçıvanda, Qarabağda və Za-
qafqaziyanın azərbaycanlılar yaşayan 
hissələrində törətdikləri qətliamlar sis-
temli  şəkil almışdı. 1905-ci ilin fevral 
ayının ilk ongünlüyündə Bakıda qırğınlar 
törədildi, dinc əhali dəhşətli günlər ya-
şadı. Belə bir ağır şəraitdən çıxmaq üçün 
informasiya və təbliğat vasitəsinə ciddi 
ehtiyac var idi. Belə bir çətin, zamanın 
tələblərinə uyğun olaraq gündəlik qəzet 
nəşr etmək məsələsi Azərbaycan ziya-
lılarını düşündürürdü. 1905-ci il mart 
ayının 15-də mesenant H.Z.Tağıyevin 
mənzilində toplaşmış ziyalılar bir çox 
önəmli məsələlər kimi gündəlik qəzet 
nəşr etməyi də müzakirə etdilər. 1905-ci 
il aprelin 16-da dövrün görkəmli ziya-
lıları  Ə.Hüseynzadə  və  Ə.Ağaoğlu Pe-
terburq baş Mətbuat İdarəsinə “Həyat” 
adlı  qəzet nəşr etmək istəyini  ərizə ilə 
bildirdilər. H.Z.Tağıyevin böyük nü-
fuzu və işə qarışması ilə 1905-ci il ap-
relin 22-də Qafqaz Canişini Vorontsov 
Daşkov “Həyat”ın nəşrinə icazə verdi. 
Qəzetin məzmunu, ideya istiqamətləri 
milli mövqedə dayanan Ə.Topçubaşov 
(naşir), Ə.Hüseynzadə (baş redaktor) və 
Ə.Ağaoğlu (1905-ci ilin axırlarınadək 
baş redaktor) tərəfindən həyata keçiri-
lirdi. 
“Həyat”ın ilk sayında dərc olu-
nan “Qəzetimizin məsləki” sərlövhəli 
məqalədə  mətbuatın xalqın həyatında, 
cəmiyyətin inkişafında önəmi vurğu-
lanırdı. Qəzet təkcə Qafqazda deyil, 
Volqaboyunda, Orta Asiyada, İranda və 
Türkiyədə yayılırdı. 
“Həyat” geniş coğrafi məkanda yaşa-
yan türk və müsəlmanların milli oyanışı 
ilə eyni vaxtda meydana çıxmış  və bu 
oyanışın davamlı prosesə çevrilməsində 
mühüm rol oynamışdı. Ümumən XX 
əsr ictimai-siyasi və  ədəbi-fəlsəfi  fikir 
tarixində böyük rolu olan Ə.Hüseynzadə 
“Həyat” qəzeti və “Füyuzat” dərgisi ilə 
Azərbaycanda milli məfkurənin, türk-
çülük hərəkatının genişlənməsində ön-
cüllük etdi.  
“Həyat”da  Ə.Hüseynzadənin 50-yə 
yaxın tarixi-publisistik, siyasi-fəlsəfi 
məqalələri dərc olundu. 1905-ci il iyu-
nun 7-dən 1906-cı il sentyabrın 3-nə 
qədər “Həyat”ın 325 nömrəsini burax-
maq mümkün olmuşdu.