Kiberxavfsizlik asoslari Amaliy ish №1 Risklarni baholash usullari. Risklarni baholashning “Galstuk-Babochka” usuli
Kiberxavfsizlik asoslari
Amaliy ish № 1
Risklarni baholash usullari. Risklarni baholashning “Galstuk-Babochka” usuli
Sababdan Oqibatgacha xavfli hodisani rivojlanish yo’llarini taxlili va sxematik tavsifilash usuli.
Sababdan Oqibatgacha xavfli hodisani rivojlanish yo’llarini taxlili va sxematik tavsifilash usuli.
Xavflarni baholash usullari turli kutilgan va kutilmagan vaziyatlarni o'rganish uchun kuchli vositadir. Keyinchalik, kiberxavfsizlik asoslari kursining bir qismi sifatida ba'zi amaliy mashg'ulotlarda foydalaniladigan xavflarni baholash usullari tavsiflanadi.
“Galstuk-babochka” tahlil usuli
Ushbu usul o'rganilayotgan salbiy hodisaning sababdan oqibatga qadar rivojlanishini grafik tavsiflash va tahlil qilishdir. Ushbu usulning asosiy yo'nalishi tekshirilayotgan hodisaga qarshi choralar va uni keltirib chiqaradigan sabablarga qaratilgan.
Ushbu usulni amalga oshirish quyidagi bosqichlarni ajratishi mumkin:
1. Grafik markazida tahlil qilish uchun hodisani aniqlash.
2. Tekshirilayotgan hodisaga olib kelishi mumkin bo'lgan sabablar ro'yxatini tuzish.
3. Tekshirilayotgan voqea oldidan vaziyatning rivojlanish mexanizmini tahlil qilish
4. Hodisaning rivojlanishiga olib keladigan omillar va uning oqibatlari tavsiflanishi mumkin.
5. Hodisadan oldin deb ataladigan sabablarning rivojlanishiga to'sqinlik qiladigan to'siqlarni namoyish qilish profilaktika choralari. Eskalatsiya omillari uchun to'siqlarni ham ko'rsatishingiz mumkin.
5. Hodisadan oldin deb ataladigan sabablarning rivojlanishiga to'sqinlik qiladigan to'siqlarni namoyish qilish profilaktika choralari. Eskalatsiya omillari uchun to'siqlarni ham ko'rsatishingiz mumkin.
6. Tekshirilayotgan voqea sabab bo'lishi mumkin bo'lgan oqibatlar ro'yxatini tuzish.
7. O'rganilayotgan voqeaning oqibatlarini rivojlanishiga to'sqinlik qiladigan to'siqlarni namoyish qilish.
"Galstuk-babochka" tahlilini o'tkazish orqali biz xavfli hodisalar va ularning oqibatlarning oldini olish , yumshatish yoki kutilayotgan hodisalarni kuchaytirish, tezlashtirishga yo'naltirilgan xavfli voqealar va to'siqlarning asosiy yo'llarini aniq ko'rsatadigan oddiy diagramma kiritamiz (tekshirilayotgan voqea ijobiy bo'lgan taqdirda).
1. O’z sog’ligiga e’tiborli bo’lish, vaqtida tibbiy ko’riklardan o’tish
2. Gigiyena qoidalariga doimiy ravishda amal qilish
3. Jismoniy xoriqishlarning normalarini bilish va unga amal qilish
4. To’g’ri ovqatlanish, imunitetni oshiruvchi mahsulotlarni istemol qilish
5. Kasallik yuqmasligi uchun bemorlar bilan munosabatda ehtiyotkorlikka amal qilish
6. Kasallik davrida jinsiy aloqada bo’lmaslik, jinsiy yo’l bilan kasalliklarni yuqtirib olmaslik
Nosozliklarni tahlil qilish.
Nosozliklarni tahlil qilish.
Nosozliklarni tahlil qilish usuli nomaqbul hodisaga olib keladigan omillarni aniqlash va tahlil qilish uchun foydalaniladi. O'rganilgan omillar ular yuzaga kelishi mumkin bo'lgan ketma-ketlikda joylashtiriladi va mantiqiy bog'liqdir.
Bularni tahli qilish uchun quyidagi bosqichlarni amalga oshirish kerak bo`ladi.
Ushbu usulni amalga oshirishni quyidagi bosqichlarni ajratishi mumkin:
1. Tekshirilishi kerak bo'lgan yakuniy hodisani aniqlash.
2. Yakuniy voqeadan boshlab, yakuniy hodisaga olib keladigan sabablarni topish
3. Belgilangan sabablarga olib kelishi mumkin bo'lgan aniq voqealar yoki nosozliklarni aniqlash uchun ko'rsatilgan sabablarni tahlil qilish.
4. Keyingi darajadagi sabablarni izchil tahlil qilish va hokazo, hozircha tahlil noto'g'ri bo'ladi.
5. Dastlabki hodisalar ehtimolini baholash, so'ngra oxirgi voqea ehtimolini hisoblash.
Bu tahlillar bizga nega kerak degan savolga shunday javob bersak bo`ladi, Nosozliklar daraxtining tahlili bir vaqtning o'zida bir nechta voqealar sodir bo'lishi mumkin bo'lgan tekshirilayotgan yakuniy voqea va vaziyatlarning vujudga kelish yo'llarini vizual ravishda taqdim etadi. Shuningdek yakuniy voqea ehtimolini baholash imkonini beradi.
Tahdid A- Texnik nosozlik
Tahdid B- Mos kelmaydigan DTni o’rnatish
Tahdid C- Virus tushishi
Tahdidlar
Oqibatlari
Tahdidlarni yuzaga kelish ehtimolligi
Risk o’lchovi
Tahdidlarni Ranjirlash
Tahdid A
5
2
10
2
Tahdid B
4
4
15
1
Tahdid C
3
3
9
3
Vazifa : Har bir talaba ixtiyoriy holatni galstuk-babochka usuli orqali taxlilni amalga oshirsin.
