Kiberxavfsizlik asoslari fanidan 1 mustaqil ishi

D 
D
D D D D D D 
E 
E E E E E E E 
F 
F F F F F F F 
G 
G
G
G 
G G G G 
H 
H 
H H H H H H 
I 
I I I I I I I 
J 
J J J J J J J 
K 
K K K K K
K 
K 
L 
L L L L L L L 
M 
M M M M M M M 
N 
N N N N N N N 
O 
O O O O O O O 
P 
P
P
P 
P P P P 
Q 
Q Q Q Q Q Q Q 
R 
R R R
R
R
R R 
S 
S S S S S S S 
T 
T T T T T T T 
U 
U U U
U
U 
U U 
V 
V V V V V V V 
W 
W W W W W
W
W 
X 
X X X X X X X 
Y 
Y Y Y Y Y Y Y 
Z 
Z Z Z Z Z Z Z 
Z 
P 
H 
N 
M 
S 
W 
C 
I 
Y 
T 
Q 
E 
D 
O 
B 
L 
R 
F 
K 
U 
V 
G 
X 
J 
A 
A 
B 
C 
D 
E 
F 
G 
H 
I 
J 
K 
L 
M 
N 
O 
P 
Q 
R 
S 
T 
U 
V 
W 
X 
Y 
Z 
Q W E R 
T 
Y U I O P 
A S D F 
G H J K L 
Z X C V B N M 

---

4-rasm.Enigma kriptografik shifrlash qurilmasi ishlash prinspi 
T harfini shifrlashni ko‘rib chiqamiz: 
Klaviaturada T harfini bosganimizda algoritm quyidagicha bo‘ladi.T harfi K ga 
o‘zgaradi va g’ildiraklardan o‘tishni boshlaydi. K harfi Statik g‘ildirakdan O‘ng 
g‘ildirakga o‘z holicha o‘tadi. K harfi o‘ng g‘ildirakda 10 birlik oldinga suriladi 
ya’ni U harfiga o‘tadi.U harfi o‘ng g‘ildirakda 5 birlik orqaga suriladi va P harfi 
hosil bo‘ladi. P harfi chap g‘ildirakda 8 birlik orqaga surilib H harfiga o‘zgaradi 
va Reflektor uni 4 birlik orqaga surib D harfiga o‘tkazadi. Qaytish jarayoni 
boshlanadi: Chap g‘ildirakda D harfi 3 birlik oldinga surilib G bo‘ladi. O‘rta 
g‘ildirak G harfini 11 birlik oldinga surib R hosil qiladi va R harfi o‘ng 
g‘ildirakda 5 birlik oldinga surilib W hosil qilinadi.W harfi Statik g‘ildirakda 
o‘zgarmasdan o‘tadi va jadvalga ko‘ra G harfiga aylanadi. Natijada T harfi 
shifrlanib G harfiga aylanadi. 
"Enigma" ning samaradorligi va ishonchliligi Germaniya Bosh shtabi 
tomonidan o'zining haqiqiy qiymatiga baholandi: 1920 yillarning oxiri va 30-
yillarning boshlarida Germaniya qurolli kuchlarining barcha turlarini jihozlash 
uchun qabul qilingan. Biroq, taxminan bir vaqtning o'zida Polsha razvedkasi 
impulsni sozlash to'plamlari bilan beshta bunday qurilmani qo'lga kiritishga 
muvaffaq bo'ldi. Ular bitta yozuv mashinasini inglizlarga va frantsuzlarga 
topshirdilar, ammo Ikkinchi Jahon urushi boshlangunga qadar nemislar tuning 
tizimini to'liq tikladilar va ittifoqchilar to'siqlarni dekodlashda ojiz edilar Nega 
frantsuzlar va na polyaklar "Enigma" dan foyda ololmadilar, balki ingliz nusxasi 
Bletchley Park, 50-sonli ulkan qal'asida joylashgan Davlat kodlari va shifrlari 
maktabi (GSSC) rahbari Ser Elisteyr Dennisonga berildi. Unda bir necha ming 
xodim ishlagan, aynan shu erda "Ultra" operatsiyasi ishlab chiqilgan va 
radioeshittirish xizmati tomonidan mo'l-ko'l etkazib beriladigan Enigma 
materiallarining parolini ochishga qaratilgan. Yosh va iqtidorli tahlilchilar 
Kembrij va Oksford talabalari tufayli operatsiya davomida eng zamonaviy 
kompyuterlardan foydalanildi. Uning a'zolari nafaqat urush paytida, balki keyingi 
30 yil davomida ham o'zlarining ish uslublarini muqaddas ravishda sir tutdilar. 
Parolni ochish materiallarini faqat qurolli kuchlar razvedka xizmatlarining 
boshliqlari va razvedka xizmati boshlig'i ser Styuart Menzis olgan. Qolgan 
hokimiyat organlari faqat Ultra operatsiyasi paytida olingan ma'lumotlarga 
asoslanib buyurtma olishdi. Ammo ular nemislar Enigma materiallarini 
deshifrlashdan olganlarini taxmin qila olmasliklari uchun ham tuzilgan Ba'zan 
parol hal qilish faqat yordamchi rol o'ynagan. Bunday holatlar nemislar radio 
aloqalarini ishlatmasliklari, hisobotlarni simlar, kuryerlar, itlar yoki kaptarlar 
orqali yuborishgan. Bu tez-tez sodir bo'lgan, chunki Ikkinchi Jahon urushi paytida 
shunga o'xshash usullar bilan ma'lumotlarning va buyurtmalarning yarmidan ko'pi 
uzatilgan.Afsuski, inglizcha "Bletchli yigitlari" hamma kodlarni ham hal qila 
Q W E R T Y U I O P 
A S D F 
G 
H J K L 
Z X C V B N M 

---

olishmadi. Masalan, 1942 yilda nemis flotiga kiritilgan va bir yilga yaqin 
muvaffaqiyatli ishlagan "Triton" kodi yorilish uchun juda qattiq yong'oq bo'lib 
chiqdi.
Bosh shtab Bosh shtabida topilgan taqdirda ham, ingliz dengizchilariga 
ma'lumotni ushlashdan shu qadar ko'p vaqt ketdiki, ma'lumotlar har qanday 
qiymatini yo'qotdi. Agar ular o'zlarining fikrlarini tasdiqlamagan bo'lsalar, 
qo'mondonlar Ultra-ning aniq ko'rsatmalariga e'tibor bermasliklari bundan ham 
yomonroq edi. Shunday qilib, Feldmarshal Montgomeri, Arnxemda ikkita nemis 
tanki tarkibida ekanligi to'g'risida o'z vaqtida ogohlantirib, shunga qaramay, ular 
deyarli butunlay vayron bo'lgan ushbu hududdagi 1-desantchi diviziyasining 
polklarini tashlashni buyurdi. Germaniyada ular ba'zan shifrlarni buzish haqida 
taxmin qilishgan. Shunday qilib, 1942 yil sentyabr oyida nemislar ingliz 
esminetsida o'zlarining konvoylari uchun sxemani kashf etdilar. Va Enigma-ning 
pulsni sozlash variantlari darhol almashtirildi. Umuman olganda, kriptografiya 
haqida gap ketganda, nemis xodimlarining zobitlarini oddiy odamlar deb 
hisoblash ahmoqlik bo'ladi. Ular har qanday transpozitsion kod himoyasizligini 
juda yaxshi bilishardi. Germaniyada oltita kriptanalitik tashkilot mavjud edi. 
Ularning barchasi etarlicha vakolatli edilar, ammo ularning asosiy kuchsizligi 
aniq raqobatdoshlikni keltirib chiqaradigan markazsizlashtirish edi.