Kimyo fanining atrof-muhitni himoya qilishdagi va ekologiya muommolarini hal qilishdagi roli

Tuproq resurslarini holati va uni qo‟riqlash. Respublikada 95 % tuproq va 85 % suv resurslari qishloq ho‘jaligi ishlab chiqarishida ishlatiladi. Eng ahamiyatliysi sug‘orib ekishdir.
Ekin maydonining 15 % tashkil qilib, o‘simlikshunoslikdagi 95 % mahsulotni beradi.
Tuproq-suv resurslaridan oqilona foydalanish faqat iqtisodiy ahamiyatga ega emas, balqi ekologik ahamiyatga ham egadir.
Yangi yerlarni tinimsiz o‘zlashtirish natijasida, Respublika suv balansi keskin buzildi, buning natijasida Orol dengizi va uning atrofida ekologik muvozanat buzildi.
Yerdan noto‘gri foydalanish natijasida tuzning miqdori ortib ketdi, bu esa tuproqning meliorativ holatini buzishga olib keldi. Buning natijasida tuzsizlantirish uchun ko‘p mablag‘ va uni yuvish uchun ko‘p miqdorda suv sarflanmoqda.
Tuproqni zararlanishini boshqa tomoni ortiqcha kimyoviy moddalarni to‘planishi ya'ni pestitsid qoldiqlari va og‘ir metallarni to‘planishidir.
1993 yildan olib borilayotgan Davlat mahsus analitik nazorat inspeksiyasining tekshirishicha, qishloq ho‘jalik aerodromlari, omborhonalarni tekshirish bu joylarda ekologik holatni yahshi emasligi qo‘rsatdi. Tuproq shu joylarda DDT bilan 2-5 marta ortiq zararlangian (normaga nisbatan) gerbitsidlar dalapon, qatoran, reflan bilan zararlanishi uncha katta emas. Fosfororganik birikmalar-metafos, fazalon, tiadan qoldiqlari topilgan Respublikada tuproqlarni pestitsidlardan zararlashga qarshi choralar ko‘rilmoqda.
Masalan "O‘zbekiston qishloq ho‘jalik kimyosi" ma'lumotiga qaraganda 1993 yilda 57,7 ming tonna pestitsid ishlatilgan 1990 yilga nisbatan 1,5 barobar (85,9 ming tonna) ishlatilgan.
O‘zbekiston tuproq-suv resurslari jihatidan boy respublikadir, ammo undan hali unumli foydalanilayotgani yo‘q.
Adabiyotlar:

1. 
   Н. А. Парпиев , Ҳ. Р. Раҳимов Муфтахов, А.Г. «Анорганик киме назарий асослари »,Т., Ўзбекистон, 2000й.
   
2. 
   Қ.Aхмеров, А.Жалилов, Р. Сайфуддинов «Умумий ва анорганик кимё». Т., Ўзбекистон, 2003й.
   
3. 
   Q. Ahmerov, A. Jalilov, R. Sayfuddinov, « Umumiy va anorganik kimyo». T. O‗zb, 2006.
   
4. 
   Угай Я. А. «Общая и неоргнаническая химия», -М: «Высшая школа», - 1998.
   
5. 
   X.X. Muhiddinov. «Kimyo». T. TDTU, 2005
   
6. 
   Х.Х. Мухиддинов. Кимё, Маърузалар матни. Т. ТДТУ, 2004.
   
7. 
   Н.Г. Коржуков ―общая и неорганическая химия‖, М., МиСиС/, 2004.
   
8. 
   Н.Л.Глинка «Умумий кимёдан масала ва машқлар тўплами»,Т.,Ўқитувчи.
   
9. 
   Н. В. Коровин, Э. И. Мингулин, Н. Г. Рыжова «Лабораторные работы по химии», М., Высшая школа». -1998.
   
10. 
    I.I. ismoilov, X.X.Muxitdinov va boshqalar. ―kimyo‖ fanidan amaliy va laboratoriya mashgulot boyicha uslubiy qollanma.T.,TDTU.2007.